Bij themateam Natuur & Gezondheid, dat is de werkgroep van één van de vier thema’s binnen de Green Deal Duurzame Zorg, wordt druk gewerkt aan een oplossing voor de vraag naar de inrichting van échte kwalitatieve therapeutische zones in de zorg.
Ook vanuit Natuur & Mens bieden we daarbij onze expertise aan. We nemen onder andere deel aan de werkgroepen/communities of practice (CoP’s) die de naam Therapeutische tuinen & tuintherapie en Biodiversiteit & gezondheid hebben gekregen. De naam van deze CoP’s wijst telkens op de algemene sterkte, het onderwerp dat aan bod komt. De deelnemende organisaties delen er kennis rond ontwerp en inrichting van zorgtuinen op vlak van therapeutische toepassingen of biodiversiteit. Denk daarbij aan antwoorden voor zorg- en therapietuinen voor specifieke doelgroepen, het meer biodivers maken van de helende omgeving of het uitzoeken hoe verenigbaar bepaalde vormen van biodiversiteit zijn met bepaalde therapeutische zorgeisen.
Tegenwoordig is er heel wat te doen over de impact van het microbioom op de gezondheid. Vooral een divers microbioom of een microbioom dat rijk is aan voldoende verschillende soorten micro-organismen zou gunstig zijn voor de gezondheid. Maar hoe kan je jouw microbioom verrijken? Ik las in deze context dat zowel contact met een biodiverse groene omgeving als lichaamsbeweging het (darm)microbioom eventueel zou kunnen diversifiëren. En zo werd in mijn geest de idee van Microbiome-Inspired Green Exercise of kortweg MIGE geboren. Dit mondde op haar beurt uit in een aantal specifieke natuurgerelateerde bewegingsoefeningen die we ook toepassen binnen Nature Contact Training.
Maar wat is een MIGE, welke tips zijn er om aan MIGE te doen en waarom zouden er meer foerageervriendelijke groene ruimtes in de stad moeten zijn? Vind het antwoord op deze en meer vragen via deze link.
Dat onze omgeving er vandaag de dag anders uitziet dan deze waarin we als mens evolueerden is duidelijk. Dat dit een grote invloed heeft, op onze gezondheid in het algemeen en op onze psychische gezondheid in het bijzonder, ook. Steeds meer mensen lijden aan welvaartsziekten en aan bepaalde psychische problemen. Opvallend daarbij is dat de symptomen van bepaalde psychische klachten meer voorkomen bij mensen, die wonen of opgroeiden in een niet natuurlijke omgeving of op plekken waar er een tekort is aan natuur. Daarnaast zien we bij stadsbewoners verschillen in onder andere het microbioom en het functioneren van het brein. Verschillen die een mogelijke impact kunnen hebben op ons fysiek, sociaal en psychisch welzijn. Interessant, toch?
Waarom heeft een gebrek aan natuur zo’n grote invloed? Welke rol vervult natuur in functie van onze mentale gezondheid? Hoe zit het met de processen die daartoe bijdragen? Wat zegt de wetenschap ons over de link tussen natuur en bepaalde psychische problemen? Levert elk type natuur dezelfde voordelen op of niet?
Sprekers:
Spreekster Sara Adriaensen is master (klinische) psychologie en lid van Natuur en Mens vzw. Sara houdt zich onder andere bezig met de studie van de omgevingspsychologie.
Pepijn Verheyen is tuin- en landschapsarchitect en voorzitter van Natuur en Mens vzw. Pepijn’s lijfspreuk is ‘Natura Artis Magistra’. Pepijn is onder andere landschaspontwikkelaar voor het UZGent.
Praktisch:
Datum: woensdag 15 mei 2024
Locatie: CC Ter Vesten, Gravenplein 2, 9120 Beveren
Ontdek de antwoorden, op deze en meer vragen, in dit nieuwe boek.
Twee experten voor Natuur & Mens brengen dit voorjaar het inspirerende boek ‘OVER NATUUR & GEZONDHEID – Nature Contact Disorder & de principes van Nature Contact Training’ uit.
Nooit eerder werd de term Nature Contact Disorder (natuurcontactstoornis) beschreven en kregen we, aan de hand van verwijzingen naar en linken tussen verschillende wetenschappelijke inzichten, een zo uitgebreid en genuanceerd beeld van de vele voordelen en mogelijkheden die de ‘juiste’ natuur voor de gezondheid van de mens kan opleveren.
Groen in de stad wordt steeds populairder, maar wat houdt dat nu echt in? Reageren onze geest en lichaam dan echt zo positief op deze veranderingen?
Kom ontdekken hoe de samenleving kan welvaren van een groene stad en hoe dit vandaag wordt aangepakt tijdens het gratis symposium “Tussen bladeren en beton”
Deze sprekers komen elk vertellen hoe zij in hun omgeving vergroening toegepast zien en vervolgens de voordelen ervan ervaren.
Tom Cornu (Medical doctor UA)
Hannes Decraene (Directeur organisatie PC Dr. Guislain) en stafmedewerker Tom Bogaert
Sara Adriaensen (master ‘klinische’ psychologie Natuur & Mens)
Pepijn Verheyen (Landschapsontwikkelaar UZGent)
Het symposium gaat door op 18 april te Campus Ledeganck en start om 19 uur.
Hier ben ik weer met mijn darm-brein obsessie. Het moest dan maar zo interessant niet zijn!
Aanleiding voor dit schrijven is alweer een nieuw boek over dit thema. Het boek “De bacterie en het brein. De invloed van je darmflora op de gezondheid van je hersenen“. Dit werk van auteur Iris Sommer is in mijn ogen een must read voor iedereen die bezig is met het thema natuur en gezondheid. Waarom? Omdat het er hoe langer hoe meer naar uitziet dat ons darmmicrobioom of onze darmflora een enorm groot effect uitoefent op ons psychisch en fysiek welzijn. Ok, de link met gezondheid is daarmee duidelijk gesteld, maar wat heeft dit met natuur te maken?
Contact met natuur – bij voorkeur veilige biodiverse natuur – kan waarschijnlijk zowel rechtstreeks als onrechtstreeks een positieve impact hebben op datzelfde darmmicrobioom.
Rechtstreeks doordat we op die manier bijvoorbeeld contact maken met goede micro-organismen die ons darmmicrobioom zullen verrijken. Belangrijk, want een rijker darmmicrobioom of een gevarieerdere darmflora blijkt uit onderzoek beter voor ons fysiek en psychisch welzijn dan een aan soorten arme darmflora.
Onrechtstreeks doordat we, door middel van contact met veilige natuur, ons parasympatisch zenuwstelsel en onze nervus vagus gaan prikkelen. Dit zal resulteren in stressvermindering. Minder chronische stress betekent een positieve impact op het darmmicrobioom.
Daarnaast zou het kunnen dat, door aan iets zoals tuinieren te doen, we niet alleen in contact komen met goede micro-organismen, maar ook gezonder, gevarieerder en vezelrijker zullen eten. Dit blijkt gunstige effecten teweeg te brengen op ons darmmicrobioom of op het aantal en de soorten bewoners die in onze darm zullen en willen leven.
Benieuwd naar wat ons darmmicrobioom of onze darmflora voor onze (brein)gezondheid kan betekenen? Wat het effect is van chronische stress, harige huisdieren, voeding met veel vezels en polyfenolen (een kleurstof uit groenten en bonen), contact met (biodivers)groen en tuinieren? Benieuwd? Lees dan hier verder.
De reden waarom natuur het contact met onszelf en anderen verbetert, ons minder eenzaam kan doen voelen, ons kan kalmeren en onze immuniteit kan helpen te verbeteren, heeft misschien te maken met ons autonoom zenuwstelsel en meer specifiek met de zogenaamde ventrale vagale staat uit de polyvagaaltheorie van Porges. Benieuwd naar meer? Lees dan hier verder.
Wie als kind in de buurt van groen opgroeit, heeft sterkere botten. Die opvallende conclusie halen professor milieu-epidemiologie Tim Nawrot (UHasselt en KU Leuven) en zijn collega’s uit nieuw onderzoek. ‘Stadsplanners spelen een belangrijke rol in preventieve geneeskunde.’
Dat een groene(re) woonomgeving een positieve invloed heeft op mentale en fysieke gezondheid van kinderen wisten we al. Maar nu blijkt dat kinderen die binnen de 300 tot 500 meter van groen opgroeien, bijna 70 procent minder kans hebben op een te lage botdichtheid. Vooral hun botsterkte zou verbeteren naarmate de kinderen in de buurt van groen wonen, en het liefst groen met bomen! Dat zou namelijk het sterkste aanzetten tot buiten spelen, wat de botopbouw stimuleert op jonge leeftijd. Dat komt dan weer op latere leeftijd goed van pas, wanneer onze botten brozer worden…
Wie in het groen opgroeit, is gezonder.
De omgeving waarin je opgroeit, heeft wel degelijk een effect op je fysieke en mentale gezondheid. Daar bestaan intussen heel wat studies naar. Zo werd al aangetoond dat kinderen die in de buurt van groen opgroeien, minder kans hebben om gedragsproblemen zoals ADHD te ontwikkelen. Ook konden de onderzoekers het effect van luchtverontreiniging op de gezondheid al aantonen. Wie in een buurt met veel fijnstof woont, gaat vaker naar de huisarts.
“Wij onderzochten de botten van 327 kinderen tussen de leeftijd van vier en zes jaar. We wilden weten of de botten van kinderen die in de buurt van groen opgroeien sterker zijn dan die van kinderen die verder van groen wonen. Dat blijkt het geval te zijn.”
We spelen veel te weinig buiten
Ondanks alle voordelen stelden we in 2019 vast dat 37% minder kinderen buiten spelen dan in 2008. In 2008 was het aantal al eens gehalveerd tegenover 1983.
Vooral in steden zorgen verschillende factoren ervoor dat kinderen en jongeren minder buiten spelen:
Beperkte speelruimte
Weinig kwalitatieve speelruimte
Verkeer
Veiligheid
Sociale cohesie
Vooral het aandeel meisjes daalt aanzienlijk vanaf 9 jaar. Slechts 37 van de 100 spelende kinderen in 2019 waren meisjes.
Spelen is gezond en goed voor de sociale, cognitieve en motorische ontwikkeling. Wie buiten speelt, beweegt meer en wordt minder vaak ziek.
Buiten spelen zou de gewoonste zaak van de wereld moeten zijn. Toch is het dat vandaag niet, zeker niet op straat. Steeds meer ouders kiezen om buiten te spelen in een ‘veilige omgeving’, zoals de eigen tuin. Dat is een prima plek, maar er zijn nog zoveel meer plekken waar het kan, ook de straat. Een kind op straat vraagt meer begeleiding en aandacht dan thuis in de zandbak, maar laat ons van straten, pleinen en parken geen verboden gebied maken. Want wie op straat speelt, ontdekt zijn buurt en raakt vertrouwd met de omgeving. Niet iets wat je leert op de achterbank van de auto!
Meewerken aan meer en beter buiten spelen
We selecteerden enkele interessante vormingsmomenten van verschillende organisaties;
Een nieuwe Green Deal – Natuurinclusieve Parkeerterreinen – werd officieel ingehuldigd.
Meer aandacht voor een ‘hedendaagse vorm’ van parkeerterreinen is uiteraard welkom. Enerzijds smeken bestaande parkeerterreinen om een opknapbeurt, anderzijds vragen nieuwe parkeerterreinen om een low impact en natuurrijke inrichting.
Belangrijk? Ja, zeker. En dit opdat we allemaal zouden kunnen genieten van meer biodiversiteit, meer natuur en meer structuurvariatie. Zelfs daar waar we parkeren.
parking – aangelegd in 2023 – opzet: waterdoorlatende verharding
Jammer, maar helaas
Zoals je op bovenstaande foto kan zien is er dringend nood aan duidelijk richtlijnen. Wanneer het op het ontwerp of de aanleg van parkeerterreinen aankomt loopt het nog vaak mis. Dit alle goede intenties ten spijt. Hoe komt dat? Wel, het opzet is soms niet realistisch of het ontbreekt aannemers en/of ontwerpers aan kunde en kennis. Het gevolg is bijvoorbeeld dat nieuw aangelegde (theoretisch waterdoorlatende) parkeerzones na elke fikse regenbui dagenlang onder water komen te staan. Nochtans wordt er bewust gekozen voor waterdoorlatende verharding opdat het hemelwater zo veel als mogelijk ter plaatse kan infiltreren.
TIP: enkele eenvoudige aandachtspunten die een significant verschil kunnen maken bij het inrichten van een waterdoorlatend parkeerterrein
kies voor een terrein waarvan de grondwatertafel laag genoeg is of hoog de parkeerzone voldoende op
gebruik een waterdoorlatend verhardingssubstraat
kies bij voorkeur voor een duurzaam materiaal dat ook (bij gebruik van de parkeerplaatsen) op termijn waterdoorlatend blijft
verwerk het verhardingsmateriaal correct opdat de waterdoorlatendheid gewaarborgd blijft
Bij Natuur & Mens krijgen we regelmatig de vraag naar een lezing of een workshop. In vele gevallen werken we dan iets uit op maat. Dat blijven we ook in de toekomst zeker doen.
We hebben eveneens een vast aanbod aan lezingen en workshops. De inhoud van de lezingen en workshops sluit naadloos aan bij volgende Natuur & Mens thema’s:
De keuze van deze twee thema’s vloeit voort uit wat vandaag in onze maatschappij speelt en wat in relatie tot natuurvraagstukken en gezondheid belangrijk is. Bij Natuur & Mens geloven we er in het verschil te kunnen maken op dit gebied. Met een unieke aanpak, op basis van expertise uit het veld en kennis van de actuele literatuur en wetenschappelijk onderzoek, grijpen we de uitdagingen rond de inrichting van natuur en de impact daarvan op ons en onze gezondheid met beide handen aan.
Binnen ons aanbod willen we graag de nieuwe inzichten, die daaruit voortvloeien, delen. We kijken er bij Natuur & Mens naar uit inhoudelijk te verrassen en zijn ervan overtuigd dat we daar zeker zullen in slagen.
Benieuwd? Vind ons actueel aanbod aan lezingen en workshops terug via onderstaande linken.
Wil je meer weten over onze N&M lezingen of workshops?
