In deze aflevering van Droom tot Tuin geeft Sara Adriaensen Gill Claes enkele tips vanuit de omgevingspsychologie. Samen hebben ze het over de vele voordelen die bloemen in de tuin kunnen bieden. Zo is er bijvoorbeeld de kracht van geur en kleur.
Bekijk de ganse aflevering van Droom tot Tuin.
Op 16 oktober organiseert Greentrack een sessie over veerkracht voor coördinatoren, verantwoordelijk personeel, HR- en andere medewerkers in culturele organisaties.
Er worden vier experts uitgenodigd die ons kunnen inspireren over hoe je de veerkracht van werknemers kan verhogen:
Er zal ook de nodige tijd worden genomen om ervaringen uit te wisselen met elkaar en met de experts.
Waarom veerkracht?
Naar aanleiding van een onderzoek door Sociaal Fonds Podiumkunsten over welbevinden op het werk (2022), blijkt dat 51,80% van de medewerkers in acute herstelnood zit. Greentrack wil daarom dit najaar twee sessies organiseren rond veerkracht voor Gentse kunst- en cultuurorganisaties. Dit is de eerste sessie. De tweede sessie is een doe- en ervaringssessie waarin we mensen hun eigen veerkracht willen laten verkennen en tools aanreiken om die te verhogen.
Praktisch
16 oktober van 13u30 tot 16u30
Locatie: Bijloke Muziekcentrum (in de ‘Suite’)
Deelname kost 30 euro. Partners van het Gents Kunstenoverleg betalen 20 euro en niet-gesubsidieerde organisaties 15 euro.
Meer info en inschrijven via deze link.
Is elk stukje natuur even goed of even therapeutisch? Enkele zaken waar men best rekening mee houdt bij het inzetten van natuur ten voordele van de gezondheid of bij het creëren van een therapeutische tuin of helende omgeving.
Vanuit mijn achtergrond in de klinsiche psychologie en mijn liefde voor omgevingspsychologie, krijg ik meer dan eens de vraag: wat is een helende omgeving of een therapeutische tuin en is elke stukje natuur even goed voor onze gezondheid?
Met het antwoord kan ik een gans boek neerpennen, maar niet iedereen heeft de tijd en de goesting om een antwoord van honderden bladzijden op een redelijk eenvoudige vraag na te lezen. Toch? Vandaar dat ik kort – of naar mijn standaarden toch “relatief kort” – enkele bedenkingen en adviezen voor jullie op een rijtje zet. En nee, niet elke stukje natuur is even therapeutisch of even goed om contact mee te maken. Ik kan het al meteen verklappen, zaken waarmee men best rekening dient te houden zijn onder andere biodiversiteit, het natuurlijk karakter, esthetiek, stilte, schone lucht, wandelvriendelijkheid, toegankelijkheid, veiligheid, daglicht… Zonder enkele van deze ingrediënten kan je volgens mij moeilijk spreken van een therapeutische tuin of een helende omgeving.
Zin om verder te lezen? Klik dan hier voor het vervolg van mijn verhaal.
(Mild) tuinieren voor gezondheid, natuur als basisrecht?
‘(mild) tuinieren voor de gezondheid’ / debat met Brenda Froyen, Lotte Mortier De Borger, Pepijn Verheyen, Sara Adriaensen, Paul Schrijvers, Ronny Saelen / Manifiesta 2023
Hoofdpunten van het gesprek zaterdag 9 september 10u30 – 11u30 te Oostende.
Twee experten voor Natuur & Mens werden samen met huisarts Lotte Mortier De Borger, lector taal Brenda Froyen en Ronny Saelen gevraagd deel te nemen aan het forum (mild) tuinieren voor gezondheid, natuur als basisrecht?.
Het gesprek vond plaats op het festival Manifiesta. Denken als natuur was doorslaggevend bij bevestiging van deelname. Natuur noch gezondheid hebben een politieke kleur en grijpen dankbaar kansen als deze zich aandienen. Brenda kon uiteindelijk niet aanwezig zijn, maar het werd een boeiend gesprek en pleidooi voor natuur en gezondheid onder leiding van moderator Paul Schrijvers.
mild tuinieren voor de gezondheid / gesprek met Lotte Mortier De Borger, Pepijn Verheyen, Sara Adriaensen, Paul Schrijvers, Ronny Saelen / Manifiesta 2023 / Brenda Froyen was geëxcuseerd
Het leek bij mijn zus of haar hoofd los stond van de rest van haar lichaam, alsof er geen contact of connectie tussen beide was, alsof ze haar uitgehongerde lichaam niet voelde, alsof het twee aparte modaliteiten waren die onafhankelijk van elkaar functioneerden.
Ik kan het haar niet meer vragen. Het is alsof ik het nu pas inzie, nu, wanneer het te laat is. Maar alles lijkt op iets dergelijks te wijzen. Hoe kan het anders dat iemand met een gewicht van amper 27 kg geen honger voelt, vaak niet echt beseft dat ze eten nodig heeft? Leed mijn zus aan alexithymie en wat heeft alexithymie met natuurcontact te maken?
Benieuwd naar wat alexithymie juist is en wat de link is met trauma, eetstoornissen en natuur? Benieuwd naar waarom ik in dit kader pleit voor meer natuurcontact, in het bijzonder in de psychiatrie, lees dan hier gauw verder.
In een boek van de wetenschapsjournalist James Nestor ontdekte ik dat je, om kalm te worden, het best door je linkerneusgat in en uit kan ademen Daardoor activeer je volgens Nestor de rechterhersenhelft en het parasympatische zenuwstelsel. Dit zal je bloeddruk laten zakken, je hartslag vertragen en de aanmaak van stresshormonen verminderen. Het resultaat is dat je rustiger wordt.
Deze ademhalingstechniek (traag – bijvoorbeeld 4 tellen in en 6 tellen uit – door je linkerneusgat in- en uitademen) kan je best uitvoeren in de buurt van bomen die kalmerende fytoncides (vluchtige geurstoffen) verspreiden. Ik denk dan aan bepaalde sparren, dennen en ceders. Trek bij voorkeur op een warme, zonnige dag het bos in voor een sessie linkerneusgat ademen; er zijn bij hogere omgevingstemperaturen namelijk meer fytoncides in de lucht aanwezig. Waar wacht je nog op? Doe je wandelschoenen aan, ga het bos in op zoek naar een geschikte heerlijk geurende (naald)boom en test het zelf maar eens uit (als je fysiek het uiteraard toelaat om op deze manier te ademen).
Zijn de woorden van Luther Burbank uit 1922 herkenbaar? Bij mij laten ze alleszins een belletje rinkelen. Wat heeft die Burbank dan wel gezegd vraag je jezelf nu waarschijnlijk af. Wel, hij zei ooit: “… iemand kan een plant planten, er goed voor zorgen en de plant kwijnt weg. Maar met dezelfde fysieke verzorging kan een ander diezelfde plant gezond en weelderig maken. Het geheim is … liefde.”
Bij het lezen van deze woorden dacht ik: “Misschien moet ik mijn appelsienboompje toch wat meer liefde geven”. Want ik moet toegeven dat ik, toen ik hem kreeg, eerst wat slechtgezind op hem was. Hij was zo kolossoaal in mijn o zo kleine interieur. Waar moest ik die plant in godsnaam nog ergens zetten. Enfin, je vraagt jezelf af – als de woorden van Burbank tenminste waar zijn – hoe kan een plant op liefde reageren als hij niet zou denken en voelen? Met boeken als die van Mancuso, Wohlleben en Gagliano zijn we stilletjes aan gaan inzien dat de kans bestaat dat planten wel degelijk kunnen ‘denken’ en met elkaar in verbinding staan. Waarschijnlijk niet op dezelfde manier zoals de mens dat doet, maar bijvoorbeeld met een soort van cellulair bewustzijn waardoor ze kunnen ‘afstemmen’ op en in verbinding kunnen staan met alle vormen van leven waaronder andere planten, mensen en dieren. Want ja, het ziet ernaar uit dat planten veel gevoeliger en ‘emotioneler’ zijn dan we vroeger dachten.
Kunnen planten voelen? Dat is dus de vraag. Omdat planten geen zenuwstelsel hebben zoals het onze beschouwt de wetenschappelijke wereld plantperceptie veelal als een pseudowetenschap. Maar zouden planten niet kunnen voelen en reageren op de omgeving via andere dingen dan het klassieke zenuwstelsel zoals chemische, elektrische en andere stimuli? Zin in wat straf leesvoer over planten, emoties, garnalen, leugendetectoren en het herkennen van een moordenaar? Klik dan hier voor wat – ik geef het toe – eerder controversiële en wetenschappelijk minder betrouwbare experimenten over plantengevoelens die wel wat stof tot nadenken bieden.
Mensen kunnen we eindeloos veel regels opleggen, maar natuur doet slechts dat waarin het goed is, en dat is leven. Daarnaast is natuur een (eco)systeem dat veerkrachtig en symbiotisch hoort te zijn. Dit zal altijd een feit blijven, ook in de stad van de toekomst.
Is dit alles verzoenbaar met een visie waarbij natuur louter wordt gezien als een bouwmateriaal, een ecologische parameter of een mensgerichte klimaattoepassing. Nee, niet volledig. Zulke visie, laat ons eerlijk zijn, leidt tot beknotting en heeft meer weg van ‘natuur in gevangenschap’ dan van een duurzame en eerlijke oplossing.
De aanname dat natuur – planten en dieren – statisch is in een urbane omgeving is een misrekening. Er bestaat altijd stadsevolutie.
Menno Schilthuizen
Gelukkig neemt of krijgt natuur vaak wel kansen, om te groeien, biodivers te woekeren. Het is immers daar waar de kracht van natuur schuilt en de stad van de toekomst leefbaar wordt. Er zijn daardoor onnoemelijk veel kansen bij het omvormen van bestaande dode steden naar steden van de toekomst met een nieuw soort waardevolle natuur, net als bij de bouw van nieuwe. Een belangrijke voorwaarde daarbij is technologie voldoende te scheiden van natuur. Betekent dat een taboe op ‘natuursystemen’ zoals hybrides, half organisme, half techniciteit? Niet noodzakelijk, er zijn meerdere mogelijkheden en kiezen is hier niet persé verliezen. Hoe meer ideeën en manieren van aanpak, hoe meer kansen om te komen tot een (bio)diverse stad van de toekomst, inclusief wilde, vrije tot zelfs gezonde natuur.
Graag zoem ik in op één mogelijke benadering met een korte denkoefening over hoe steden van de toekomst er straks kunnen uitzien, inclusief natuur. Leefbaarheid en gezondheid zullen straks immers hand in hand moeten gaan met een levende en soms zelfs wispelturige natuur. Dat is onvermijdelijk in de stad van de toekomst waar we meer vrijheid en ruimte geven aan blauw, groen en dieren.
Om te kijken of je voldoende van het zogenaamde ‘groene’ medicijn binnenkrijgt als je in een stedelijk gebied woont, stelt de Nederlandse onderzoeker Cecil Konijnendijk de 3-30-300 regel voor. Als jouw leefomgeving aan deze regel voldoet zou je dagelijks de ideale dosis natuur kunnen opnemen.
Elke omgeving, stad of context is dan wel anders, toch hebben mensen nood aan eenvoudige, gemakkelijk te onthouden algemene richtlijnen zoals de 3-30-300 regel. Daarom is het niet verwonderlijk dat deze regel al door vele steden en gemeenten overgenomen werd. Maar is de regel wel alles zaligmakend en wat houdt hij juist in? Benieuwd naar meer? Lees dan hier verder.
Hoe kan je goede toegankelijke groene plekjes vinden in jouw buurt, tenminste als je in de provincie Antwerpen te België woont? Aha, via de groenzoeker van de provincie Antwerpen natuurlijk. Al ooit van gehoord. Nee? Probeer hem dan eens uit, want zo kan jij misschien nieuwe stukjes groen ontdekken vlakbij huis.
De tool is niet alleen handig voor particulieren, maar bijvoorbeeld ook voor mensen uit het onderwijs die natuur willen inzetten of voor mensen uit de gezondheidssector die natuur willen gebruiken of voorschrijven als aanvullende of complementaire therapie bovenop een klassieke behandeling.
Wat vind je zoal op de groenzoeker? Parken, bossen, recreatiedomeinen, speelplekken, speelzones, vogelkijkhutten, vogelkijkwanden, hondenloopzones, forten, uitkijktorens, vogelkijkhotspots, wandellussen, fietslussen, mountainbikelussen, zitbanken, picknicktafels, toiletten, laadpunten voor de fiets, drinkfonteinen, eet- en drinkgelegenheden, parkings, bushaltes, treinstations, veerdiensten…
De groenzoeker wordt bovendien steeds aangepast en uitgebreid. Nieuw is bijvoorbeeld de optie om te selecteren op buitenleerplekken of om te kijken welke vogelsoorten er recent werden waargenomen in een bepaald gebied, vogelkijkhut of vogelkijkhotspot.
Dringend tijd dus om te exploreren hoe groot de “achtertuin” van de Antwerpenaar wel niet is!