Samen bouwen aan tuinen

Private of publieke eigendom, een achterhaalde manier om naar ruimte te kijken.
In 2005 beschikte 75% van de Vlamingen over een tuin. Privétuinen bedekken meer dan 8% van de Vlaamse oppervlakte en nemen ongeveer 21% van de totale oppervlakte aan woonkernen in. Ze zijn intiem verweven met de woonomgeving van duizenden huishoudens. Tegelijkertijd blijft de tuin, zelfs de voortuin, een privé-aangelegenheid. Vanuit beleid en onderzoek worden ze vaak beschouwd als op zich staande eenheden. Het denken in termen van strikt private of publieke eigendom is een achterhaalde manier om naar ruimte te kijken. Net de intieme verbondenheid met een huishouden zorgt ervoor dat privétuinen de immense afstand kunnen overbruggen tussen het individu en globale uitdagingen van vandaag.

Burgers, deel van een collectief project
Omwille van hun grote omvang en kleinschalig karakter vormt het geheel aan privétuinen een hefboom voor een duurzame samenleving in zowel ecologische, sociale, culturele en/of economische zin: klimaatsverandering, verlies aan biodiversiteit, sociale cohesie en bespeelbare groene ruimte… De uitkomst hangt af van de individuele beslissingen van vele gezinnen die samen een grote impact kunnen realiseren. Het openstellen van onze privétuin voor buren, vrienden en familie… kan opgetild worden naar het ter beschikking stellen van onze tuin voor  het collectieve goed, waarbij de bewoners deel zijn van een collectief project. Het ‘collectief’ zit hierbij niet vervat in het vrij toegankelijk maken van ieders privétuin. Een collectief project betekent hier het aanpassen van de eigen private ruimte en het beheer hiervan om zo een aantal gedeelde maatschappelijke doelstellingen te bereiken.

Starten aan je voordeur
Natuur & Mens veegt voor eigen deur en kiest voor een voortuin die uitnodigt en bijdraagt. Nog al te vaak wordt de voortuin ingenomen door koning auto. Beton en grindmatten moeten plaats maken voor groen. Een fraai beeld is het zelden.  Nochtans bepalen al onze voortuinen samen het straatbeeld en de beleving op ooghoogte. Een groen en uitnodigend geheel aan voortuinen vergroot de leefbaarheid van onze straat, de sociale controle en de interactie met de publieke ruimte. Het blijft echter belangrijk om aandacht te geven aan de overgang tussen de publieke ruimte en de private woning.

Een typisch beeld van een recent verkavelde wijk in een Vlaamse dorpskern.
Natuur & Mens streeft naar een geheel van voortuinen die de leefbaarheid van onze straat vergroten.

We moeten mensen doen beseffen dat hun tuin deel uitmaakt van een groter geheel. Het spreekt voor zich dat het geen eenvoudige opgave is om het beheer van private tuintjes bij te sturen. Het gaat immers om privé-eigendom waar mensen graag hun zin doen.  Tijd dus om ruimte te maken,  geen fysieke maar mentale ruimte, voor de ontwikkeling van nieuwe perspectieven. In dat opzicht zijn trendsetters en goede voorbeelden (bv. Toekomststraat in Antwerpen) onontbeerlijk. Voor zowel groene als bestrate voortuinen geldt: mensen zijn geneigd om te kijken naar de tuinen van hun buurtgenoten en dit mee te nemen in hun eigen tuinaanleg. Tuinaanleg is in die zin besmettelijk.

  • dewaelheyns Valerie (2015). Ruimte maken voor het tuincomplex
  • departement ruimte vlaanderen (2016) Ruimtelijke staat Vlaanderen in thema’s en indicatoren
  • Kullberg jeanet (2016. Tussen groen en grijs
  • Van dorst machiel (2005). een duurzaam leefbare woonomgeving, fysieke voorwaarden voor privacyregulering