Een liedje uit de oude doos – één van mijn favorieten – waar ik instant blij van word.
Dit beluisteren geeft – mij alleszins – een dopamine shotje. Goed voor: wanneer het even tegen zit, wanneer ik net wat aanmoediging nodig heb, wanneer het nodig is te denken als natuur of wanneer ik gewoon even 100% natuur wil zijn.
Ideaal om alles even opnieuw te kadreren: STEVIE WONDER’S journey through ’the secret life of plants’.
Sluit je ogen en geniet van dit ‘wijs’ stukje lofzang.
Met de jaarwisseling leek het erop dat we niet alleen afscheid namen van 2020, maar ook van het virus. StuBru pakte deze week zelfs uit met een grote indoor rave om afscheid te nemen van corona. Het is te zeggen… ze plannen het eerste post-corona feestje op een nog onbekende datum. “Hét nieuwjaarsvoornemen voor 2021 waar je je wel aan zal houden: I Want To Dance Again”, klinkt het bij de radiozender. Ik word niet helemaal vrolijk van die positivoshow.
Hoop versus realiteitszin
Je voelt de knaldrang toenemen en heel veel mensen willen hun oude vertrouwde leventje weer oppikken. Ik ook… Maar niets is minder waar. Niet wij, maar het virus knalt er vrolijk op los. Het zal nog een hele tijd duren voor we als samenleving voldoende immuun zijn om de draad voorzichtig op te pikken. En wat met de factuur, letterlijk én figuurlijk, die nog volgt. Is het ongepast om te stellen dat het ergste voor vele mensen nog moet komen? Het is mooi om te zien hoe een samenleving hoop koestert in anders en beter, maar wat als we hoop verwarren met onszelf iets voorliegen? Wat als de hoop niet in verhouding staat tot de realiteitszin? Maken we onszelf dan niet nodeloos ongelukkig(er)?
Is het vroegere normaal wel normaal?
Dat we de huidhonger, prachtig woord overigens, missen en ons uit balans haalt dat spreekt! We zijn sociale wezens. Isolatie en een gebrek aan affiniteit tasten onze veerkracht aan. Dat is zeker. Maar dat mensen zo nodig met het vliegtuig op vakantie moeten gaan in volle coronatijd, is moeilijker te vatten. “Dit is wat we hebben gemist, dit had ons gezin écht nodig”, klonk het in een nieuwsreportage terwijl de camera een vader, moeder, 2 kinderen en aantal valiezen in beeld bracht.
Zijn rave-feestjes met 8.000 mensen en vliegvakanties écht wat we (nu) nodig hebben? Liefde, vriendschap, solidariteit, natuur en contentement is wat we nu nodig hebben en wat ons gelukkig maakt. Het lijkt erop dat de slinger de laatste decennia stevig is doorgeslagen. Harder, better, faster, stronger, further… blijkt helaas voor veel mensen geen toprecept. De eenzaamheid en verdeeldheid was nooit eerder zo groot. Onze verbondenheid met natuur was nooit eerder zo zoek. Blijkbaar hebben wij, mensen, veel nodig om nog ‘gewoon’ content te zijn.
Corona als hefboom
Misschien moeten we deze corona-periode beschouwen als een les in soberheid. Laten we eens kijken naar wat we vandaag wél allemaal kunnen en welke voordelen dat oplevert. Wat als we dit moment als hefboom gebruiken in onze samenleving om de dingen in de toekomst opnieuw anders aan te pakken? Een beetje minder van het één, een beetje meer van het andere. Dat begint bij ieder van ons. Wat minder ongelukkig zijn voor de dingen die we niet hebben en meer content zijn met wat we wel kunnen. Het licht in iemands anders ogen gunnen. Dankbaar zijn voor de kleine dingen. Respect is het sleutelwoord. Op die manier bouwen we aan iets duurzaams en blijft samen-leven houdbaar voor elk van ons, en niet in minst onze omgeving.
Ik zou nog harder dansen!
De tuintrends van 2021 laten niets te wensen over. Waarschijnlijk beseffen we voor het eerst in lange tijd collectief dat we als mens horen bij natuur; dat we deel uitmaken van iets dat groter, creatiever en meer grensoverschrijdend is dan verwacht.
Dat we niet los staan van onze omgeving dat is duidelijk, daar heeft Coronavirus SARS-CoV-2 ons ondertussen op gewezen. Lang waanden we ons grotendeels onkwetsbaar. Dat resulteerde in tuinen waarin de natuur ten dienste stond van de mens. Dat wij één, zeer kwetsbaar blijken, en dat we twee, verlangen naar natuur ten tijde van sociaal isolement schudt ons echter wakker.
Meer nood aan natuur vertaalt zich in onze aankopen, onze vrijetijdsbesteding, onze voorkeuren, onze dagdagelijkse beslissingen en in de inrichting van onze onmiddellijke omgeving.
We verwachten in 2021 een opflakkering van vier genres. Vier types van tuinen als natuur.
Klik hier om te ontdekken waarvoor deze tuinen, volgens de tuintrends van 2021, werkelijk staan.
Wellicht hebben jullie al wel eens een afbeelding van een brein onder ogen gekregen. Daarop is te zien dat de linker- en rechterhersenhelft lichtjes van elkaar verschillen en dat er tussen beide helften een soort van duidelijke splitsing aanwezig is. Kortom, het brein is opgedeeld in twee stukken, stukken die men in vakjargon ook wel eens hemisferen noemt.
Men dacht lang dat de ene hersenhelft uitsluitend diende voor bijvoorbeeld redeneren, ratio en taal en de andere voor bijvoorbeeld emotie, imaginatie en intuïtie. Men sprak in dit kader over de vrouwelijke en de mannelijke hersenhelft. Dit blijkt niet correct te zijn; vele aspecten zoals taal en emotie hebben niet te maken met één maar met beide hersenhelften. Vandaar dat het lange tijd taboe was om over een gespleten of een verdeeld brein te praten.
Vandaag de dag is er echter iemand die, het feit dat ons brein uit twee verschillende delen bestaat en dit een gevolg heeft op ons denken en ons gedrag, terug onder de aandacht wil brengen. We hebben het dan over psychiater, schrijver en voormalig literatuurwetenschapper uit Oxford, Iain McGilchrist. Hij schreef over dit thema een zeer interessant boek, The Master and His Emissary (De meester en zijn afgezant), waaraan onlangs ook een documentaire werd opgedragen, zijnde: The Divided Brain. Het werk van McGilchrist blijkt, uit wat opzoekingswerk op het internet, baanbrekend te zijn. Zowel de wereldbefaamde Britse komiek John Cleese als de meer serieuze aartsbisschop van Canterbury prijzen het aan.
Waar het in het boek om draait is dat ons brein fundamenteel verdeeld is. Met onze linker- en onze rechterhersenhelft begrijpen, bekijken en behandelen we de wereld totaal verschillend. Beide manieren zijn goed en zelfs noodzakelijk. Ze vullen elkaar aan. Een evenwicht tussen links en rechts is cruciaal en onmisbaar voor de gezondheid van onszelf, de ander en de wereld rondom ons. Het probleem is dat er, in de loop van de geschiedenis, een onevenwicht is gekomen tussen ‘links’ en ‘rechts’. Onze westerse wereld doet voor 80% beroep op onze linker hemisfeer. ‘Links’ is aan de macht, ‘rechts’ wordt verwaarloosd en ondergewaardeerd. Dit kan, in de optiek van McGilchrist, leiden tot stoornissen.
Hoe kunnen we de weegschaal terug in balans brengen? Wat is de rol van natuur hierin? Waarom zijn we enerzijds het contact met de natuur kwijt en waarom is anderzijds dat contact met de natuur zo belangrijk? Lees verder.
Mooi klinkt het niet, we moeten natuur dwingen. Denk ik aan natuur, dan hoop ik dat deze vrij kan zijn van menselijke restricties en dwingelandij. Toch is de realiteit vandaag anders.
Hoe dat komt is verklaarbaar. Natuur is reeds te ver heen en de impact van de geciviliseerde mens is enorm belastend. De biodiversiteit en het milieu staan onder buitensporige druk en vele soorten rest enkel nog een schuilplaats. Denk bijvoorbeeld aan een bosrand of een verwilderd plekje in het stadspark; om naar te vluchten, om er op een veilige plek te overleven. Daar wacht een bedreigde soort af, hopend op een kans om ooit terug volwaardig in het ecosysteem te participeren.
Die mogelijkheid kan alleen maar bestaan wanneer een omgeving geschikt is als habitat, als ze correct is opgebouwd, waardoor ze kansen biedt voor een bepaalde soort. Dat gebeurt in vele gevallen, spijtig genoeg, enkel wanneer de mens daarvoor de juiste omstandigheden creëert. Ligt een soort goed in de markt, dan zijn natuurverenigingen er zorgzaam voor, dan is er hoop. Soorten die minder populair of ongewenst zijn, daarvoor is het moeilijker. Zij manoeuvreren veeleer richting exit natuur. Lees verder.
In dit artikel zal ik het hebben over stress, angst, stemming en het effect van een (natuurlijke) omgeving op onze smaak en op ons eetgedrag. Een combinatie van twee thema’s, waar ik me mee bezighoud of bezighield. Zo nam ik tijdens mijn studiejaren, in het kader van mijn thesis, de link tussen emoties en eten onder de loep. Het effect van de (natuurlijke) omgeving op stress, angst en onze stemming is dan weer iets waar ik me heden ten dagen in verdiep.
In het bos krijgt ons brein rust door kalmerende visuele indrukken zoals groentinten en fractale vormen, door kalmerende geluiden zoals getsjielp van vogels of het kabbelen van een beek en door ontspannende geuren zoals het oerparfum geosmine. Kortom, natuur vermindert stress; daarvoor bestaan inmiddels voldoende harde wetenschappelijk bewijzen.
Hieraan kunnen we een interessant stukje neurologie koppelen. Kort samengevat komt het erop neer dat ons autonoom zenuwstelsel (het zenuwstelsel dat je niet zelf kan controleren) bestaat uit twee tegengestelde systemen: het sympatisch en het parasympatisch zenuwstelsel. Bij de detectie van gevaar, zoals vroeger het opduiken van een leeuw, activeren we ons sympatisch zenuwstelsel oftewel onze fight,flight or freeze reactie. Is het gevaar terug gaan liggen, de leeuw is bijvoorbeeld afgedropen, dan activeren we automatisch het parasympatisch zenuwstelsel dat ons in rest en digest modus zet. Het sympatisch en het parasympatisch zenuwstelsel vertegenwoordigen met andere woorden twee tegenovergestelde kanten van een medaille: activeren en kalmeren.
Hieruit volgt dat, wanneer we ons ontspannen in de natuur, we ons parasympatisch zenuwstelsel stimuleren waardoor we in een soort van rust- en verteertoestand terechtkomen. In deze ontspannen staat kunnen we ons voedsel beter verteren.
Meteen een van de redenen die ons wijst op de logica dat we ons voedsel buiten in de natuur, wanneer we ons in een ontspannen staat bevinden, gemakkelijker kunnen verteren dan is stresserende omgevingen; omgevingen, die onze rest en digest modus verstoren, zoals de stad. We kunnen zelfs nog een stapje verder gaan, zo gaan er stemmen op die beweren dat we ons eten buiten niet alleen gemakkelijker verteren en opnemen, ons eten zou in een rustgevende natuurlijke context ook beter smaken. Bovendien zou ons eetgedrag er anders zijn. Benieuwd naar meer lees dan via deze link verder.
Bomen spelen een belangrijke rol in de vormgeving van de openbare ruimte. Ze zijn sfeerbepalend en dragen in sterke mate bij aan de herkenbaarheid, de vorm en het karakter van plekken, routes en landschappen. Verder zorgen bomen ervoor dat grote lege ruimtes een vriendelijkere en warme uitstraling krijgen.
De checklist bomen in projecten; Gemeente Enschede
Nee, niet Enschede, maar onze hoofdstad Brussel heeft een nieuwe boom. Geen gewone, maar een kerstboom. Een prachtig exemplaar van wel 18m hoog siert, tot 6 januari, de Grote Markt. Dat groen een ruimte maakt of kraakt is in deze een understatement. Dit voelt aan als wintergroene natuur; een huizenhoge kerstboom, die COVID-19 verzacht.
Dat de aanwezigheid van zo’n boom anders aanvoelt hoeft na maanden van strijd met het Coronavirus, waarbij natuur een trouwe bondgenoot bleek, echt niet meer te worden uitgelegd. Nu loofbomen hun blad verliezen verlangen we van een kerstboom dat hij een trouwe vriend of kamergenoot wordt. We verwachten van hem geen babbel, wel dat hij zorgt voor gezelligheid, hoop en sfeer.
Eerlijk, aangekleed met lichtjes en gekroond met een ster, straalt de kerstboom. Zo’n boom is een lichtend baken in de duisternis, voor mij zelfs binnen sociale inclusie. Toch krijg je bij de kerstboom een dubbel gevoel als natuurliefhebber. Al dan niet een (echte) kerstboom in huis of niet; het blijft een moeilijke keuze. Lees verder.
Is elk bos even geschikt voor Shinrin-Yoku, bosbaden of een andere vorm van natuurtherapie? Dat is de centrale vraag van dit artikel.
Bosbaden of shinrin-yoku is aan een opmars bezig. Deze hype komt overgewaaid uit Japan en verovert de laatste jaren ook onze contreien.
De vraag die ik me hierbij stel is of we iets, wat in Japanse bossen gunstig blijkt te zijn voor onze gezondheid, zomaar klakkeloos kunnen kopiëren naar onze Europese bossen. Is elk bos wel even helend? Heeft bosbaden in elk soort bos een even gunstig effect? Zijn alle bossen even geschikt om door te gaan als therapeutische bossen? Kortom, maakt het uit in welk bos je aan bosbaden doet? Volgens mij wel.
Natuurverenigingen, natuurcoaches… lijken er meestal van uit te gaan dat alle bossen even positief zijn voor onze gezondheid, dat alle bossen therapeutische bossen zijn. Ikzelf heb hierover een ander gedacht. Volgens mij is niet elk bos goed of even goed voor ons welzijn. Waarom? Wat zijn de argumenten? Vinden we hierover iets terug in de (wetenschappelijke) literatuur? Benieuwd naar het antwoord op deze vragen? Lees dan hier verder.
Tuinen onvoorwaardelijk inrichten als pure natuur; die boodschap vangen we hoe langer hoe vaker op. Alle privé-tuinen samen zouden één enorme lap aan bruikbare ruimte kunnen vormen. Toegegeven, dat klinkt velen als muziek in de oren. Op het eerste zicht lijkt dat alleszins een grandioos idee. Nee?
Laat ons van tuinen ‘opnieuw’ natuur maken. De klimaattuin als nieuwe natuur.
Wie vooruit denkt ziet de noodzaak van een sterk netwerk van klimaattuinen die deel uitmaken van een gezondere natuur, een natuur die tal van belangrijke ecosysteemdiensten levert. Voorbeelden daarvan zijn een tuin als onderdeel van een bijenlandschap, een rivierenlandschap, een ecologische parktuin of een netwerk van milieutuinen. Tuinen opnieuw als échte natuur inrichten, zo wordt gesteld, is immers een nood en geen deugd.
Tegenwoordig leiden velen onder ons een sedentair leven. We zitten ’s morgens aan tafel, zitten in de auto op weg naar het werk, zitten achter onze bureau, zitten in de zetel voor de televisie… Ook ik zondig hiertegen. Op dit eigenste moment zit ik trouwens in mijn zetel om dit artikel te typen. Nochtans weet ik maar al te goed dat ik hier als mens niet voor ben gemaakt. Wij mensen hebben nog altijd de lichaamsbouw van onze voorouders. Dat waren jager-verzamelaars die, in plaats van uren per dag op hun luie kont te zitten, vele kilometers al lopend doorbrachten.
Met andere woorden ons lichaam is er niet op voorzien om zo veel tijd zittend te spenderen. Lopen, of beter gezegd wandelen, blijkt veel gezonder voor de mens. ‘Stilzitten is het nieuwe roken’ duikt als stelling steeds vaker op. Hiermee willen we niet meer dan aangeven hoe ongezond onze sedentaire levensstijl wel niet is. Dat te veel zitten slecht is, daar zijn we het ondertussen met z’n allen over eens. Nu nog overtuigd geraken van het feit dat bewegen goed voor ons is.
Wat kan wandelen betekenen voor onze gezondheid? Wat doet het men ons lichaam, ons brein, onze psyche? Is er bijvoorbeeld een extra voordeel te behalen wanneer we wandelen in een natuurlijke context? Een mooie synthese van vele antwoorden op deze en nog vele andere vragen vinden we in het boek Te voet. Hoe twee benen de mens verder brengen van hoogleraar experimenteel breinonderzoek en fervent wandelaar Shane O’Mara. Dit boek beschrijft de voordelen van wandelen aan de hand van recent wetenschappelijk (hersen)onderzoek. Een must read voor iedereen die van wandelen houdt. Wist je bijvoorbeeld dat wandelen ons geheugen en onze creativeit kan verbeteren, dat door wandelen het volume van bepaalde hersengebieden en de productie van belangrijke (mest)stoffen in ons brein kan toenemen en dat wandelen een invloed heeft op onze persoonlijkheid en onze stemming? Interessant toch?
Benieuwd naar het vervolg? Lees dan hier verder