Daar ben ik weer met mijn magische boek. Ditmaal een boek over de darm-breinconnectie van de Zwitserse arts en hoogleraar psychiatrie en psychotherapie Dr. Gregor Hasler. Mijn man nam het voor mij mee uit mijn geliefde bibliotheek.
Ik bladerde er eerst door en meteen kwam ik een interessant hoofdstuk tegen. Een hoofdstuk in verband met het microbioom. En jawel, het is daaruit dat ik jullie graag wat meer wil vertellen. Waarom? Omdat ik er informatie in terug vond over milieuvervuiling en het effect ervan op onze darmen en ons fysiek en psychisch welzijn. Met andere woorden iets wat past binnen het thema dat mij zo nauw aan het hart ligt; natuur & gezondheid.
Op 12, 13 en 14 mei 2023 vinden telkens van 10u tot 18u, in het uitzonderlijke kader van het park van Beervelde, de Tuindagen plaats. Ditmaal is het thema van De Tuindagen Van Beervelde: Flower Power.
Wat valt er tijdens deze unieke driedaagse Tuindagen te beleven?
Hier een greep uit het aanbod: bloemenworkshop, live demo tekenen en schilderen, demotuin Vlaamse Vasteplantenvereniging, Ode aan de tomaat: 50 tinten rood, geel, groen en indigo, workshop onderhoud en slijpen snoeischaren, moestuinieren, demonstratie accu tuinmachines, degustatie uit de bakoven, werking en proeverij Ofyr BBQ, tips voor thuiscomposteren, demonstratie mandenvlechten, beroepenwedstrijd “De Beloftevolle Hovenier”, gegidste wandeling kunstwerken Raveel, stadsradio Vlaanderen Live, demonstratie aanleg groendaken, lentewandeling, show garden, muziek in het park en nog zo veel meer.
Kom je op de Tuindagen luisteren?
Speciaal voor dit feest van de tuin organiseert men in samenwerking met Lannoo ook enkele inspirerende voordrachten.
Vrijdag 12 mei om 12u – Joke Custers – Kennis en bereiding van KRUIDEN
Vrijdag 12 zaterdag 13 en zondag 14 mei telkens om 16u – Marc Verachtert & Bart Verelst – DE SPONSTUIN – Onthard je tuin tegen intense regen en extreme droogte
Zaterdag 13 mei om 12u – Annelies Vanderndriessche – De PERMACULTUUR MOESTUIN – de natuur als belangrijkste inspiratiebron in je moestuin
Zondag 14 mei om 12u – Sara Adriaensen – DOCTOR FLOWER – FLOWER SHOWERING – De therapeutische kracht van bloemen – over het belang van bloemen voor je gezondheid + enkele tips voor een mini momentje flower relaxation
PRAKTISCH:
Combiticket € 12: incl. inkom Tuindagen van Beervelde en het bijwonen van 1 of 2 gratis voordracht(en). Opgelet tickets zijn enkel beschikbaar online!
Voordrachten duren ongeveer 30 min.
Mogelijkheid tot aankoop boeken met korting na voordracht
Graag 5 min. voor aanvang aanwezig zijn op stand 724 (links naast de witte villa)
Voorinschrijving tot en met donderdag 11 mei – Combiticket kiezen – dag en uur selecteren
April 2023, we zijn reeds even bezig solide tot gezonde natuur die plaatselijk tot zeer waardevolle en tamelijk stabiele ecosystemen kon uitgroeien de das om te doen in hoofde van ‘natuurbescherming’. Om nog maar te zwijgen van weinig doordachte klimaattoepassingen, een soms rigide natuurbeheer en een ecologisch verdienmodel dat stoelt op een achterhaalde ontwikkelingsgedachte.
Heel wat vogel- en insectensoorten lieten hier het leven; bijzondere klimaatadaptieve natuur moest hier wijken voor wensnatuur.
De biodiversiteit van wetsnatuur ligt veelal lager dan deze van gezonde of authentieke natuur.
Ik schrijf dit vanuit de trein terwijl ik boven stadsnatuur, bestaande uit inheemse pioniersvegetatie, hoge windmolens zie prijken en realiseer me dat we vandaag doorgaans verre van met respect voor natuur te werk gaan. Windmolens zijn nu niet bepaald natuurvriendelijk, laat staan duurzaam of mooi. Het enige dat ze wel doen is (wens)energie opwekken opdat wij meer kunnen opwarmen, delven, mechanisch beheren, consumeren.
Is ruimte geven aan natuur, zonder bemoeienis, niet de enige ‘menselijke’ logica?
Van ‘wensenergie’ terug naar ‘wensnatuur’. Voor mij was de term wensnatuur tot op dit weekend onbekend, bij toeval viel mijn oog op een tirade van een Nederlands rechts politicus waarin het woord aan bod kwam. Ondanks het feit dat ik me niet kan vinden in het algemene gedachtengoed van deze brave man moet ik grif toegeven dat de huidige benadering van natuur, het stikstofdebat dat daaraan gekoppeld is en de economische transactie naar duurzame energieproductie ook bij mij een wrange nasmaak laat.
Bij het opzoeken van de term wensnatuur kwam ik een interessante pagina tegen die ik graag wil delen. Of hier de gedegen analyse wordt gevoerd is me niet helemaal duidelijk, maar misschien ook niet belangrijk, want toegegeven wie kent er geen praktijkvoorbeelden die wat wordt geageerd geheel of gedeeltelijk onderschrijven.
Laat ons het debat aangaan. Wensnatuur, dat weten alle natuurvorsers, is geen zwart-wit verhaal. Hoog tijd om voor- en nadelen op een zo eerlijk mogelijke manier af te wegen en daaruit te leren.
Hokusai (1760-1849) ‘de goudvink tussen de kersenbloesem’, bron Wikimedia Commons
Uit onderzoek blijkt dat alleen al het kijken naar natuur een positief effect kan uitoefenen op onze gezondheid. Positief in de zin van bijvoorbeeld het verminderen van stress. Vandaar dat het bewonderen van kunst met natuur helend kan werken. Handig voor mensen die omwille van bijvoorbeeld een ziekte bedlegerig zijn en niet naar buiten kunnen om de echte natuurpracht – zoals in deze tijd van het jaar de weelderige bloesems – te bewonderen.
We beseffen maar al te goed dat, wanneer iemand ziek is, zijn of haar herstel bespoedigd kan worden door rust, ontspanning en het koesteren van hoop en dat ziekte gepaard kan gaan met aanvaarding van imperfectie en verlies. Vandaar dat ik denk dat een kunstwerk zoals ‘de goudvink tussen de kersenbloesem’ van Hokusai een mooie illustratie is van een herstellende bloemenafbeelding. Een afbeelding die je kan gebruiken om herstel te bevorderen. Waarom?
Wel, het kijken naar deze afbeelding zal, vermits ze natuur bevat, sowieso voor ontspanning kunnen zorgen wat op haar beurt het genezingsproces ten goede zal komen. Daarnaast staat de bloesem, die je erop kan zien, symbool voor de lente; een seizoen dat het teken is van een nieuw begin, van groei en dus van hoop.
Echter, de kersenbloesem die je op deze tekening kan bewonderen, heeft in Japan nog een speciale bijkomende betekenis. Daar associeert men deze zogenaamde Sakura met het leven en met datgene wat we niet in de hand hebben. En laat het nu net deze dingen zijn waar mensen die ziek zijn maar al te vaak mee zitten. Zo kampen zij dikwijls met onzekerheid en met verlies; verlies van een ledemaat, een borst, onzekerheid over de mogelijkheid om hun leven verder te zetten zoals ze het gewoon waren… Ze moeten in zo’n geval leren om afscheid te nemen van het oude en net als het komen van de lente aan een nieuw hoofdstuk in hun leven beginnen.
Verder straalt de kersenbloesem, naar analogie met het echte leven, tegelijkertijd schoonheid en kwetsbaarheid uit. Deze bloesem herinnert ons eraan hoe kort en kostbaar het leven wel niet is. Iets wat mensen die geconfronteerd worden met ziekte vaak heel scherp ervaren. Vandaar dat je ‘de goudvink tussen de kersenbloesem’ van Hokusai als een spirituele afbeelding kan beschouwen. Eentje die een thema aansnijdt waar mensen die ziek zijn troost uit kunnen putten.
En surplus schenkt deze tekening, naast zijn symboliek, qua kleurgebruik en opbouw, de nodige portie genezende rust. Beeld je maar eens in dat jij die vrije vogel bent die daar in het zonnetje zit te genieten van een heerlijk uitzicht op een o zo prachtige, zachtroze zee van delicate bloemetjes die afsteken tegenover een rustgevende blauwe achtergrond. Heerlijk toch?
Abez, een van de twee (therapie)hondjes die mijn zus me heeft nagelaten.
Het magazine van het werk van mijn man (een universitair ziekenhuis) is in de brievenbus gevallen. Ik haal het eruit en blader erdoor. Een foto van een hond op een van de bladzijden springt in het oog. “Beestige nieuwe stagiair” kopt het artikel. Interessant! Ik lees verder: “Het is bewezen: honden hebben een positief effect op het welzijn van patiënten met psychische problemen”. Ja, dat is waar, denk ik bij mezelf. Toen ik als 18-jarige naar de universiteit ging, koos ik aanvankelijk voor de opleiding diergeneeskunde. Als kind had ik namelijk een bijzondere band met dieren. Dieren namen zo’n belangrijke plek in mijn leven in. Het was alsof ik de paarden en honden bij ons thuis beter begreep dan de mensen om me heen en omgekeerd dat zij mij soms beter begrepen dan mijn soortgenoten.
Echter na enkele weken unief constateerde ik dat het beeld dat ik van een dierenarts had veel te romantisch was en niet overeenstemde met wat een dierenarts moet doen in de realiteit. Ik besloot mijn jaar nog te redden en onmiddellijk over te stappen naar een andere studierichting; psychologie. Dit lag me meer en ik slaagde er gelukkig in om er voor alle vakken door te zijn. Toch bleef de droom om iets met dieren of met natuur te doen aan mij knagen. Het gevoel hoe belangrijk dieren en natuur voor mij en ook voor anderen zijn, welke belangrijke impact ze op ons fysiek en mentaal welzijn hebben, is er altijd al geweest.
Hoe immens groot deze impact wel niet kon zijn ontdekte ik pas echt toen mijn zusje een eetstoornis kreeg en jarenlang op het randje van de dood leefde.
Mijn zusje, die het zo lang mentaal en fysiek erg moeilijk heeft gehad, werd voor mij het levende bewijs van het belang van natuur en zeker het belang van dieren voor ons welzijn. Vanaf de dag dat ze een hond in huis haalde ging het beter met haar. Tien jaar lang zorgde ze voor zichzelf en is ze niet meer in het ziekenhuis beland. Dat was voor ons als familie moeilijk te geloven gezien haar voorgeschiedenis.
Honden gaven de nodige structuur aan haar leven. Honden zetten haar aan om elke dag naar buiten te gaan en sociaal contact te maken. Honden zorgden ervoor dat ze iets had om te knuffelen en te aaien wat wellicht stoffen bij haar vrijmaakte zoals oxytocine. Een stof die waarschijnlijk haar angsten verminderde en haar een goed gevoel gaf. Honden waren iets om te verzorgen, om liefde te geven en liefde van te ontvangen. Wat een verschil met haar pre-honden tijdperk. Een periode waarin ze van het ene ziekenhuis naar het andere ziekenhuis ging. Hartfalen, hersenbloeding, tbc…
Nu zitten haar twee kleine hondjes naast mij. Jawel, terwijl ik dit artikel aan het schrijven ben. En ook voor mij zijn ze een remedie, een soort van “Prozacjes” (een geneesmiddel dat angsten zou verminderen en de stemming zou verbeteren). Deze “stukjes natuur” helpen dit keer niet haar, maar mij. Ik, nu ik het psychisch moeilijk heb, moeilijk met het verwerken van haar dood. Want “stukjes natuur”, dat zijn het zeker en vast. Vandaar dat de vele voordelen, die men uit onderzoek naar het effect van natuur op onze gezondheid kan afleiden, evengoed van toepassing zijn op het contact met dieren. Ik denk dan bijvoorbeeld aan het verminderen van angst, het verbeteren van onze stemming, het tegengaan van eenzaamheid, het boosten van onze immuniteit en het gezonder maken van ons microbioom. Over dat laatste valt trouwens nog wat te zeggen; contact met dieren verhoogt de kans op een gevarieerder en dus een gezonder microbioom. En het microbioom – in het bijzonder dat van de huid en de darm – is een van de sleutels tot een psychisch en fysiek gezondere mens. Vooral – zo blijkt uit onderzoek – een hond in huis, betekent een boost voor ons microbioom. De hond neemt via zijn vacht heel wat micro-organismen, waaronder een hoop goede micro-organismen of zogenaamde “old friends”, mee naar binnen. Wie nu denkt, bah wat vies zo’n harige vuile viervoeter in huis, die moet weten dat té proper zijn niet altijd voordelen biedt en in bepaalde gevallen zelfs de kans op gezondheidsproblemen zoals allergieën doet toenemen.
Om een lang verhaal kort te maken; wil je meer contact maken met natuur om je gezondheid te verbeteren, maak dan niet alleen contact met bomen, planten en bloemen, maar vergeet het contact met andere zoogdieren zeker niet. Dat een labrador stage mag doen als therapiehond op een afdeling voor angst-, dwang- en stemmingsstoornissen lijkt mij in deze context dus een ontzettend goed idee. Dergelijke initiatieven verdienen een applaus, want ik ben er zeker van dat de bruine hond die ik nu zie op de foto vele patiënten, bezoekers en personeelsleden net dat extra duwtje in de rug gaat geven.
Mijn zusje is nu bijna een jaar geleden gestorven. Dat doet me denken aan de dood en aan iets wat ik een tijdje terug beleefde.
Toen mijn moeder aan haar neef – dokter met een grote interesse in psychologie en psychiatrie – vertelde dat mijn dochter ervan droomde om psychiater te worden, raadde hij haar aan om de boeken van Irvin D. Yalom te lezen. Onmiddellijk schoot ik in actie en plunderde al de boeken van Yalom uit de plaatselijke bibliotheek. Teveel leesvoer voor een meisje van 17. De stapel Yalom’s op de piano bleef hoog, de aantrekkingskracht die hij op me uitoefende groot. Daarom besloot ik er zelf een paar uit te halen. Ik verslond ze in enkele weken. Interessant! Waarom lees ik dit nu pas, 20 jaar na mijn afstuderen? Maar het is nooit te laat om prachtige dingen te ontdekken. Bedankt waarde neef van mijn moeder.
Yalom heeft wat met de dood en doodsangst. Omdat mijn mama op dat moment net van kanker aan het genezen was, grijpt vooral het boek ‘Tegen de zon inkijken.Doodsangst en hoe die te overwinnen’ mij aan. Een boek dat helpt om de dood en onze sterfelijkheid beter te begrijpen en te accepteren. Het is uit dit werk dat ik wat zal vertellen en uiteraard, voor jullie lieve lezers, wat linken zal maken naar de natuur. Nieuwsgierig naar meer, lees dan hier verder.
Volgens mij bestaat er in onze westerse maatschappij iets wat ik aanduid met de term Nature Contact Disorder. In het algemeen Nederlands speek ik over een natuurcontactstoornis. Om deze stoornis te overwinnen ontwikkelde ik samen met andere experten een training; Nature Contact Training. Maar waarom zouden we ons moeten trainen in het contact maken met natuur en dus in het contact maken met planten. Wel, een van de redenen is het overwinnen van onze plantblindheid. Ooit al eens gehoord van dit bijzondere begrip?
Veel westerse mensen, vooral diegenen die in grote moderne steden wonen, kennen nog amper een handvol plantensoorten. Het probleem is niet alleen dat we ze niet meer kennen, we merken ze ook onvoldoende op. Het onvermogen om planten op te merken of te identificeren in onze omgeving staat bekend onder de noemer plantblindheid.
Het waren twee botanisten, James Wandersee en Elisabeth Schussler, die ooit de term plantblindheid in het leven riepen. Volgens hen hebben onze hersenen de neiging om planten uit ons bewustzijn weg te filteren; een cognitieve bias om planten te negeren zou je kunnen zeggen.
Dit gezegd zijnde maak ik eerst een kanttekening voor ik verder ga met mijn verhaal. De cognitieve bias waar Wandersee en Schussler over spreken, bestaat volgens mij in de eerste plaats voor planten zonder vruchten of bloemen. Waarom zeg ik dit? Omdat men heeft gezien dat bloemen – zeker exemplaren in felle kleuren – eerder dan groen gebladerte onze aandacht trekken. Dit komt waarschijnlijk doordat bloemen in vele gevallen een voorteken zijn van voedsel, waardoor zij een cue zijn voor overleving. Zaken die onze overleving ten goede komen, zoals bloemen, vruchten, water en dieren, zullen automatisch onze aandacht trekken. Vandaar dat ik denk dat de cognitieve bias waarover men het hier heeft, vooral van toepassing is op planten zonder bloemen of vruchten. Verder onderzoek zou hier volgens mij nuttig zijn.
Zaken die onze overleving ten goede komen, zoals bloemen, vruchten, water en dieren, zullen automatisch onze aandacht trekken.
Als je weet dat onze visuele waarneming heel gevoelig is voor specifieke patronen of cues, is de cognitieve bias om planten te negeren niet onlogisch. Zo trekken vooral dingen uit de omgeving die op een gezicht lijken snel onze aandacht waardoor we ze direct opmerken. De meeste planten beschikken niet over cues die op een menselijk gezicht lijken en ontsnappen daarom sneller aan onze aandacht.
Verder geeft de visuele cortex voorrang aan voorwerpen die bewegen zoals dieren of aan dingen die potentieel bedreigend zijn. Planten zijn meestal niet direct levensbedreigend, vrij statisch en veranderen of bewegen niet zo snel als dieren. Daarom verdwijnen ze sneller naar de achtergrond van onze perceptie en filteren we ze algauw weg uit ons aandachtsveld.
Wanneer je dit alles weet, besef je waarschijnlijk dat mensen moeten worden geholpen om hun zintuigen voor planten open te stellen. Dit kan best gebeuren door reeds in de kindertijd te leren over planten en direct contact te maken met planten. Maar evengoed later in ons leven kan men bijvoorbeeld via iets zoals Nature Contact Training werken aan zijn of haar plantblindheid en terug leren om planten op te merken of te ‘zien’ in de eigen omgeving.
Het boek De Principes van Nature Contact Disorder en Nature Contact Training is binnenkort beschikbaar, hou voor de juiste datum zeker deze website in de gaten.
Bron: public domain pictures, velka, vagues et ocean
Koppel een dagje zee aan een bezoek aan het Natuureducatief centrum Duinenhuis en pik een interessante lezing mee van een van onze experten voor Natuur & Mens.
Het prachtig gerenoveerde modernitische gebouw van het Natuureducatief centrum Duinenhuis herbergt de thuishaven van Duurzaam Koksijde. Je leert er over de natuur aan zee door zelf kennis op te doen. En dat op een uitzonderlijk unieke locatie: bovenop de Schipgatduinen, met zicht op zee. Wow! Hier moet je ooit geweest zijn!
Wat: Doctor Flower: de therapeutische kracht van bloemen. Voor meer info over de inhoud van de lezing klik op deze link
Wanneer: Maandag 20 maart 2023 van 19u30 tot 20u30.
Waar: Natuureducatief Centrum Duinenhuis, Bettystraat 7, Koksijde
Mouse (1821) by Jean Bernard (1775-1883). Original from The Rijksmuseum. Digitally enhanced by rawpixel.
Mijn volgende boek gaat over een hedendaags probleem Nature Contact Disorder en een mogelijke oplossing voor dit probleem Nature Contact Training.
Het bestaan van Nature Contact Disorder heeft met verschillende factoren te maken. Een van deze factoren is het gebrek aan een verrijkte leefomgeving en het gebrek aan een leefomgeving die overeenkomt met de oorspronkelijke habitat van homo sapiens zijnde de natuur.
Over het belang voor onze fysiek, psychisch en sociaal welzijn van een verrijkte omgeving die overeenkomt met onze oorspronkelijke habitat staat er op deze website reeds een artikel. Het gaat om een artikel naar aanleiding van een boek van de Duitse professor Nobert Sachser. Het artikel dat jij op dit moment aan het lezen bent, bouwt hierop verder. Waarom? Wel na het lezen van Sacher zijn experimenten was mijn nieuwsgierigheid nog meer geprikkeld. Hongerig als ik was naar meer informatie over dit onderwerp ging ik in de literatuur op zoek naar gelijkaardige experimenten. En inderdaad, er bleek heel wat onderzoek te bestaan naar het effect van een verrijkte omgeving op het brein en het gedrag van muizen en ratten. Zo kwam ik in een boek van Sue Stuart Smith bijvoorbeeld een toepasselijke passage tegen over wat zij laboratten, plattelandsratten en stadsratten noemt. Benieuwd naar wat ik uit deze experimenten leerde? Lees hier verder.
Op zaterdag 4 februari deelde expert voor Natuur & Mens Sara Adriaensen enkele van de vele geheimen rond ‘Flower Power’ met het grotere publiek. Ze greep haar kans daartoe op het PresentatiePodium van De Nationale Gezondheidsbeurs te Utrecht waar ze werd gevraagd als spreker in het kader van haar boek ‘Doctor Flower. De therapeutische kracht van bloemen’ dat in september 2022 verscheen bij Lannoo.
De juiste bloemen, op het juiste moment en de juiste plaats, zullen zorgen voor een betere stemming. Ze kunnen zelfs bijdragen aan een beter geheugen.
