Sue Stuart Smith vat het onderzoek naar drie groepen ratten in haar boek als volgt samen:
Je had ten eerste de laboratten die verbleven in een standaardkooi.
Vervolgens waren er de stadsratten die verbleven in een verrijkte kooi met kunstmatig speelgoed.
Tenslotte had je de zogenaamde plattelandsratten die verbleven in een verrijkte kooi met natuurlijk speelgoed en aarde.
Wat bleek? Plattelandsratten scoorde het beste op onder andere stressbestendigheid, exploratie van hun omgeving, sociaal gedrag en doorzettingsvermogen in stressvolle omstandigheden. Ze waren ook het vrolijkst en hadden het meest energie.
Verder was de verhouding DHEA-hormoon (een soort van anti-stress hormoon) en corticosteron (een soort van stresshormoon) bij de groep plattelandsratten het beste, wat onder andere zou kunnen wijzen op minder stress en dus een betere gezondheid.
Tot slot moet het wel gezegd zijn dat er tussen de stadsratten en de plattelandsratten biochemisch gezien niet zo veel verschillen waren, al scoorden beide groepen op dit gebied wel beter dan de laboratten.
Wat kan je hieruit concluderen? Ratten in neurowetenschappelijk verrijkte omgevingen, die lijken op een natuurlijke habitat, kunnen beter tegen stress, zijn fitter en socialer, verkeren in een betere stemming en hebben meer kans om dingen leren. Voeg hierbij de pluspunten van een verrijkte omgeving die naar boven kwamen uit andere experimenten (zie hiervoor ook het artikel naar aanleiding van het boek van Sachser) zoals een hogere stressbestendigheid, minder angst en agressie, meer vriendelijkheid en tolerantie, de mogelijkheid tot sneller leren, een betere neurogenese, een hogere concentratie van de stof BDNF in het brein en tweemaal zoveel neuronen in de hippocampus (het hersengebied dat onder andere instaat voor leren en geheugen) en je komt tot de conclusie dat een verrijkte omgeving, die lijkt op onze oorspronkelijke habitat, leidt tot een gezondere mens. Belangrijk om te weten, net nu we zo afgescheiden leven van de natuur. Toch?
Ik vat de experimenten uit het boek van Smith en Sachser even schematisch samen:
Labo- en stadsratten/muizen in prikkelarme kooien of kunstmatig verrijkte kooien die niet voldoen aan hun natuurlijke habitat → Fysiek, psychisch en sociaal ongezonder (meer stress, meer agressie, asocialer, angstiger, meer bewegingsstereotypieën…)
Plattelandsratten/muizen in natuurlijk verrijkte kooien die wel voldoen aan hun natuurlijke habitat → Fysiek, psychisch en sociaal gezonder (stressbestendiger, vriendelijker, toleranter, actiever, vrolijker, beter leervermogen…)
Kan je hieruit het volgende schema afleiden? Ik denk het wel.
Mensen die leven in ‘kooien’ of omgevingen die te prikkelarm of te kunstmatig prikkelrijk zijn en die dus niet voldoen aan hun natuurlijke habitat → Meer stress, asocialer, minder tolerant, agressiever, angstiger…
Herkenbaar gedrag in onze verstedelijkte samenleving van staal, glas en beton? Ja, want uit onderzoek blijkt dat een kunstmatige mensenspeeltuin zoals de stad veel meer kans geeft op de ontwikkeling van angst- en stemmingsstoornissen, problemen met woedebeheersing, het gevoel eenzamer te zijn… Komt dit omdat deze stedelijke mensenspeeltuin net als de kooien van de stadratten wel veel prikkels bevat maar geen of nauwelijks natuurlijke prikkels en geen of nauwelijks overeenkomsten met onze natuurlijke habitat vertoont? Het ziet ernaar uit van wel.
Je zou nog kunnen opperen; maar mensen zijn toch geen ratten of muizen. Wel, ik kan je vertellen dat muizen, net zoals mensen, zoogdieren zijn. In studies spreekt men zelfs over 90% overeenkomst in genen tussen mens en muis. Dit wijst erop dat we uit de onderzoeken met muizen eventueel paralellen zouden kunnen trekken naar de situatie van de mens. Niet?
Om af te sluiten de vraag waarmee het artikel begon: welke rat ben jij en welke rat zou jij willen zijn als het op je gezondheid aankomt? Hopelijk de plattenlandsrat?
Indien jij na het lezen van dit stukje tekst ontdekt hebt dat je een stadsrat of nog erger een labo-rat bent, dan is de kans groot dat je aan een of andere vorm van Nature Contact Disorderlijdt. Wil jij hier verandering in brengen en liever wat meer een plattelandsrat worden, ga dan op zoek naar dingen zoals Nature Contact Training.
Norbert Sachser. De mens in het dier.Uitgeverij Spectrum, 2019
Sue Stuart Smith. Tuinieren voor de geest. De Bezige Bij, 2020
Kempermann, G., Kuhn, H.G. & Gage, F.H., More hippocampal neurons in adult mice living in an enriched environment. Nature (1997); 386 (6624): 493-495
Lambert K., Hyer, M., Bardi M., Rzucidlo, A., Scott, S., Terhune-Cotter, B. Et al., Natural-enriched environments lead to enhanced environmental engagement and altered neurobiological resilience. Neuroscience (2016); 330:386-394
Lambert, K.G., Nelson, R.J., Jovanic, T. & Cerda, M., Brains in the city: Neurobiological effects of urbanization.Neuroscience and Biobehavioral Reviews (2015); 58:107-122