Volgens mij bestaat er in onze westerse maatschappij iets wat ik aanduid met de term Nature Contact Disorder. In het algemeen Nederlands speek ik over een natuurcontactstoornis. Om deze stoornis te overwinnen ontwikkelde ik samen met andere experten een training; Nature Contact Training. Maar waarom zouden we ons moeten trainen in het contact maken met natuur en dus in het contact maken met planten. Wel, een van de redenen is het overwinnen van onze plantblindheid. Ooit al eens gehoord van dit bijzondere begrip?
Veel westerse mensen, vooral diegenen die in grote moderne steden wonen, kennen nog amper een handvol plantensoorten. Het probleem is niet alleen dat we ze niet meer kennen, we merken ze ook onvoldoende op. Het onvermogen om planten op te merken of te identificeren in onze omgeving staat bekend onder de noemer plantblindheid.
Het waren twee botanisten, James Wandersee en Elisabeth Schussler, die ooit de term plantblindheid in het leven riepen. Volgens hen hebben onze hersenen de neiging om planten uit ons bewustzijn weg te filteren; een cognitieve bias om planten te negeren zou je kunnen zeggen.
Dit gezegd zijnde maak ik eerst een kanttekening voor ik verder ga met mijn verhaal. De cognitieve bias waar Wandersee en Schussler over spreken, bestaat volgens mij in de eerste plaats voor planten zonder vruchten of bloemen. Waarom zeg ik dit? Omdat men heeft gezien dat bloemen – zeker exemplaren in felle kleuren – eerder dan groen gebladerte onze aandacht trekken. Dit komt waarschijnlijk doordat bloemen in vele gevallen een voorteken zijn van voedsel, waardoor zij een cue zijn voor overleving. Zaken die onze overleving ten goede komen, zoals bloemen, vruchten, water en dieren, zullen automatisch onze aandacht trekken. Vandaar dat ik denk dat de cognitieve bias waarover men het hier heeft, vooral van toepassing is op planten zonder bloemen of vruchten. Verder onderzoek zou hier volgens mij nuttig zijn.
Zaken die onze overleving ten goede komen, zoals bloemen, vruchten, water en dieren, zullen automatisch onze aandacht trekken.
Als je weet dat onze visuele waarneming heel gevoelig is voor specifieke patronen of cues, is de cognitieve bias om planten te negeren niet onlogisch. Zo trekken vooral dingen uit de omgeving die op een gezicht lijken snel onze aandacht waardoor we ze direct opmerken. De meeste planten beschikken niet over cues die op een menselijk gezicht lijken en ontsnappen daarom sneller aan onze aandacht.
Verder geeft de visuele cortex voorrang aan voorwerpen die bewegen zoals dieren of aan dingen die potentieel bedreigend zijn. Planten zijn meestal niet direct levensbedreigend, vrij statisch en veranderen of bewegen niet zo snel als dieren. Daarom verdwijnen ze sneller naar de achtergrond van onze perceptie en filteren we ze algauw weg uit ons aandachtsveld.
Wanneer je dit alles weet, besef je waarschijnlijk dat mensen moeten worden geholpen om hun zintuigen voor planten open te stellen. Dit kan best gebeuren door reeds in de kindertijd te leren over planten en direct contact te maken met planten. Maar evengoed later in ons leven kan men bijvoorbeeld via iets zoals Nature Contact Training werken aan zijn of haar plantblindheid en terug leren om planten op te merken of te ‘zien’ in de eigen omgeving.
Het boek De Principes van Nature Contact Disorder en Nature Contact Training is binnenkort beschikbaar, hou voor de juiste datum zeker deze website in de gaten.