Auteur: Pepijn Verheyen

Mijn hart verstokt als ik zie wat er momenteel in Nederland gebeurt. Alles wordt in de strijd gegooid om de burger op te zetten tegen de boer. Waarom schildert men de boeren af als vijand nummer één van waardevolle en klimaatbestendige natuur? Zo fout!

Persoonlijk vind ik dat hypocriet. Wie de geschiedenis kent en weet wat de huidige natuurdoelstellingen zijn begrijpt wat ik bedoel. Bijkomend is het zelfs niet de wilde natuur die ‘Europa’ wilt herstellen in Nederland en België, maar een natuur van heidegebieden, houtkanten, grasland… een type omgeving die door mensen en grazers via eeuwenlang ‘boerenbeleid’ vorm kreeg. Waren het niet de landbouwers, onze evolutionaire ‘opstap’ na onze periode als jager-verzamelaar, die het leven voor de nu gekoesterde en beschermde soorten nog meer dan in vervlogen tijden alle kansen gaven?

Aan mijn collega’s, Belgische en Nederlandse natuurvorsers, wil ik vragen eerlijk en menselijk te blijven. Met scepticisme en hokjesdenken bereiken we niets. Met dankbaarheid, open dialoog en vertrouwen wel. Wie echt een duurzame en inhoudelijke oplossing wenst gaat nu naast de boeren op de barricaden staan. Laat je niet misleiden door het stikstofdebat, dit is geen zwart-wit verhaal. Mensen, dieren en planten hebben recht op gezonde natuur. In veel gevallen hoort stikstof zelfs daar bij. En dus, vrienden, legt ruziemaken (of ruzie zoeken tegen boeren) weinig zoden aan de dijk.

lees verder.

2022, pleidooi voor een gezondere en gelukkigere mens en WILDE NATUUR

In dit nieuwe jaar staat er bij Natuur & Mens heel wat op stapel. Zo willen we sterk inzetten op ons natuurlabel, treden we rond mei 2022 met een nog duidelijkere natuurrespecterende visie naar buiten en werken we richtlijnen en een tool uit die menig particulier en professioneel kunnen helpen om te komen tot een natuur-goedgekeurde leefomgeving.

Een persoonlijke mensgerichte nieuwjaarsboodschap, die in lijn ligt met de doelstellingen van Natuur & Mens, lijkt enigszins cliché; bij deze wens ik, ook in naam van Natuur & Mens, eenieder dit jaar een goede gezondheid en veel geluk toe! Graag wil ik me opnieuw engageren hiertoe bij te dragen. Hoe? Door samen te werken aan gezondere leefomgevingen. Is niet in de eerste plaats een gezonde leefomgeving een vereiste voor gezondheid en geluk? Bestaat zo’n omgeving zonder natuur?

Een nieuwjaarsboodschap voor natuur – inclusief de mens – sluit daarbij naadloos aan:

Meer kansen voor wilde natuur!

Wilde natuur is echte natuur, vrije natuur. Dit type natuur is regeneratief, niet door de mensheid beheert, niet door de mensheid klein gehouden. Wilde natuur, dat zijn de dieren, de planten, de organismen en hun processen die aan ‘de controle’ ontsnappen.

Voor deze levensvormen en de belangrijke processen die ze leveren vraag ik respect. Natuur respecteren is een standpunt dat overigens ook gedragen wordt door Natuur & Mens. Slagen we er als mensheid in dat respect op te brengen dan is er immers hoop voor ons klimaat, onze gezondheid, onze biodiversiteit… Kortom, hoop voor onze gezamenlijke toekomst. Op naar een hoopvol 2022.

De uitdaging is deze: willen we het wilde deel van de wereld kunnen erkennen en eerbiedigen, ook in zijn meest alledaagse verschijningsvormen, dan moeten we het van meet af aan benaderen in zijn meest radicale anders-zijn.

Virginie Maris

Zou het niet heerlijk zijn mocht elke nieuwe ontwikkeling of grondige renovatie van een omgeving uiteindelijk leiden tot een echte gezonde en aantrekkelijke omgeving? Denk dan aan een plek die bruist van het leven, boordevol natuur zit, eentje die biodiversiteit, menselijke zelfontplooiing en ecosystemen faciliteert.

Nu komt er, misschien enigszins uit onverwachte hoek, een zeer verdienstelijke bijdrage die een kader biedt om te komen tot een waardevolle leefomgeving. Het is ‘Department Omgeving’ dat ons wijst op 10 kernkwaliteiten. Kernkwaliteiten die, wanneer we ze erkennen, de realisatie van een gezondere en een meer aantrekkelijke leefomgeving binnen handbereik brengen.

10 kernkwaliteiten

• gedeeld en meervoudig ruimtegebruik
• robuustheid en aanpasbaarheid
• klimaatbestendigheid
• inclusief samenleven
• herkenbaarheid, leesbaarheid en aantrekkelijkheid
• gezondheid
• erfgoed en landschappen
• energetische aspecten
• economische vitaliteit
• biodiversiteit, ecologische samenhang en bodemkwaliteit

Departement Omgeving ambieert met deze methodiek het opmaken van een leidraad die overheden en initiatiefnemers – publieke en private – kan helpen de 10 kernkwaliteiten te integreren in ruimtelijke ontwikkelingen. Het opzet: bijdragen tot een versterking van de kwaliteit van de leefomgeving.

Laat je inspireren! Een benadering via deze 10 kernkwaliteiten vormt een stevige basis waarop experten kunnen voortborduren. Hoewel er niet echt rekening werd gehouden met specifieke randvoorwaarden en er dus nood is aan een professionele vertaalslag, is dit een heel geslaagde tool; informatief, onderbouwd en zeer gebruiksvriendelijk.

Nee, ik ga het niet hebben over ufo’s, wel over een half mens half licht. De medemens die mijn inziens, de pedalen kwijt is. Dit kortverhaal verwijst naar de manier waarop mensen hoe langer hoe meer in het leven lijken te staan, over gedragingen waarbij we los zijn komen te staan van natuur.

Woensdag 27 oktober, 8h ’s avonds. Nog snel, voor het slapengaan, even samen met mijn vrouw de natuur in. Zij met aangepaste kledij, klaar om te gaan stappen, ik, onvoorbereid, met korte zomerbroek en sandalen aan. 

De eerste bocht om komen we bekenden tegen, we maken kort een praatje over de koetjes en kalfjes en zetten onze tocht weer verder.

Een goed kwartier later zijn we, zoals dat vaak het geval is, verwikkeld in een discussie over natuur. We bevinden ons in een afgelegen straatje midden in een natuurrijke omgeving. Hier blazen we regelmatig even uit, vooral in de late uurtjes. Het is stil, het is mooi en tamelijk zacht weer, we horen enkel het geblaat van schapen en het gemekker van geitjes. Dat kennen we, dit is een rustgevende vertrouwde route. Hier krijgen we ademruimte na een drukke dag.

Plots zien we ver voor ons uit, een lichtschijnsel. Rood en wit licht, dat fel beweegt. Hier slaan we niet onmiddellijk acht op, we praten verder. Naarmate we dichter komen merken we echter dat er meer aan de hand is dan we dachten. Lees verder

Kunnen we deze vraag deftig beantwoorden ten tijde van coronahysterie, klimaatscepsis en polarisatie; een periode waarin onze maatschappij en vele mensen die we hoog achten soms alle ratio lijken te zijn verloren?

Of we nog natuur zijn is nochtans een hedendaags gespreksonderwerp onder natuurvorsers. Dat is logisch, ook al kijken we niet allemaal door dezelfde bril, wij natuurvorsers zien wel stuk voor stuk dat de mens niet langer kiest voor de natuur, maar wil evolueren naar iets nieuws. Is dat half mens, half computer of machine? Er wordt alleszins gewag gemaakt van de transhumane mens; een mens die tot doel heeft de bestaande biologische en natuurlijke grenzen te doorbreken. Dat staat wars op ons respect voor het evolutionaire zelf en duidt op een wantrouwen in onszelf als natuurlijke soort. Uiteraard is dit zeer verontrustend; de mens die zichzelf in vraag stelt.

Vandaag is er meer vertrouwen in de wetenschap en de vooruitgang dan dat er is in het menselijk lichaam zelf. Vreemd, want het is overduidelijk dat de mechanismes van het evolutionaire lichaam de wetenschap tot nog toe met verve overtreffen.

Lees verder.

Build-back-better: heeft natuur straks een plaats in dit model?

Build-back-better, die slogan klinkt je wellicht bekend in de oren. Het valt daarbij op dat niet iedereen hieronder hetzelfde verstaat. Al is er een wikipedia versie en uitleg, build-back-better blijft voorlopig een hol concept.

Of natuur thuishoort in het toekomstige build-back-better-model en of dat dan cultuurlijk – vooral onder strikt beheer – of eerder natuurlijk – vrij en ongedwongen – zal zijn dat weten we immers niet. Dit is voorlopig een goed bewaard geheim.

Toch is het van tel te weten welke rol er op termijn is weggelegd voor moedertje natuur. Staat zij morgen nog steeds ten dienste van de mens, wordt ze straks zelf gepamperd of zien ‘we’ het in het build-back-better model anders? Op dit moment spreekt de elite van een vierde industriële revolutie, inclusief groene economie. Wie doet er dan zijn voordeel met natuur, de industriëlen, jan met de pet, beide partijen? Zo veel vragen en geen antwoorden, slechts onduidelijkheden.

Onze maatschappij vraagt naar en heeft recht op verheldering. Heel wat mensen offeren vandaag reeds zeer veel op. Misschien is opofferen niet het juiste woord, ze stemmen in met… ze denken, hopen en geloven dat ze bijdragen aan: een betere toekomst, een beter klimaat, kansen voor de toekomstige generaties.

Zelf ben ik dankbaar voor dat engagement, dankbaar dat ik hieraan deel mag nemen, dankbaar dat heel wat medemensen bereid zijn zich altruïstisch op te stellen en op een geheel andere manier gaan leven. Het is uiteraard mooi meegenomen dat de opportuniteit in ons streven naar meer duurzaamheid op dit moment reeds een verantwoorde keuze blijkt te zijn. Respect voor natuur = respect voor basale menselijke waarden en normen. Hieruit ontspruit, als straks alles goed loopt, vanzelf een waardevol menselijk leven temidden van natuur.

Lees verder.

Enkele aprilse grillen. Stof tot nadenken? Stellen we ons wel vaak genoeg de vraag waarom er zo veel verschillen zijn tussen de mens en de rest van de natuur.

Wat als natuur net als ons haar zin zou doen, ondanks opgelegde maatregelen?

gezonde natuur is vrije natuur

Wat als natuur zou bepalen wie waar mocht komen? Dat zou niet uitsluitend het recht zijn van de mens.

natuur die goed is voor de mens is toegankelijke gezonde natuur

Wat als natuur zou mogen groeien, ook over een gracht. Een natuurgebied is toch geen tuin?

gezonde natuur bestaat niet bij gratie van de mens

Wat als natuur zou streven naar efficiëntie, niet naar verspilling. Grazers gooien hun voedsel toch niet aan de kant?

gezonde natuur is een efficiënt symbiotisch ecosysteem

Wat als natuur zou mogen groeien en planten niet bij duizenden omwille van soort of ras worden afgeslacht.

gezonde natuur discrimineert niet, alle organismen trachten er samen te werken en streven er in verscheidenheid naar harmonie

Reeds enkele maanden na de start van de coronapandemie werden discussies gevoerd of ingrijpen op de menselijke natuur en het normale evolutionaire verloop van dingen wel een goed idee was. Zelf dacht ik destijds met mijn ietwat paranoïde geest, hoe kunnen we wetenschap vertrouwen als die wetenschap zo primitief is dat ze er na maanden nog niet in slaagt een deftig vaccin te fabriceren terwijl het menselijke lichaam er in de meeste gevallen slechts een paar dagen over doet om het virus te bedwingen. Het lichaam leek mij, op dat moment in die gedachte, slimmer dan de geest.

Persoonlijk geloof ik nog steeds dat we te weinig vertrouwen hebben in de natuur en het menselijk vermogen tot herstel en adaptatie wanneer ik zie welke maatregelen er vandaag genomen zijn in het kader van COVID-19 wereldwijd. Nu, eigenlijk moet ik zwijgen want ik nam mijn eerste AstraZeneca-prik een drietal weken terug.

Zijn we nog bereid om ons eigen biologische zijn te aanvaarden?

Sam Brokken

Donderdag passeerde me een mail met een PDF-document in. Het ging om een interview met Sam Brokken, auteur van ‘De Omgekeerde Lockdown’. Een aantal dingen die hij zegt komen harder bij me binnen dan verwacht. Ze voeden de vraagstelling rond mens en natuur en zetten aan tot denken. Niet om zo maar klakkeloos te aanvaarden, maar wel interessant. Een ding is zeker, de diepliggende geheimen die de relaties tussen de mens, zijn natuur, de processen en de omgeving blootleggen zijn nog lang niet ontsluierd.

Bij mij op de piano ligt sinds vaderdag een heel bijzonder boek. De juiste boom voor elke tuin van Bioloog en emeritus professor aan de KU Leuven Martin Hermy. Dit boek is een absolute aanrader voor al wie in de bijzondere wereld van bomen wil worden ingewijd.

Mijn bewondering voor Martin is groot, maar wellicht lang niet zo groot als het hart van deze groendeskundige dat klopt voor natuur. Hiervoor overigens mijn oprechte dank!

Bekijk hieronder ook zeker een video waarin de professor tekst en uitleg geeft betreffende de noodzaak van bomen. Een aanrader voor wie dit aanbelangt.

Een herbevestiging van een onderliggende ergernis, zo merk ik in deze paasvakantie. Ik onderken al lang een dieper gevoel dat er iets niet volledig pluis is bij wat ik voel wanneer ik aan het wandelen ben of anderen zie wandelen.

Een eerdere keer dat ik werd overvallen door zo’n sterke gelijkaardige emotie was ongeveer een jaar geleden toen ik met de wagen langs het Zoniënwoud reed en er een grote groep ouderen met een fluohesje zag lopen. Allemaal in oplichtend oranje, op 1,5 m exact uit elkaar, net een fluo wolk in het bos.

De voorlaatste keer dat ditzelfde gevoel me overviel ervoer ik een sterk sentiment. Dat was op zondag 7 februari. Die dag vond ik een lotgenoot in Fleur Van Groningen. Bij Touché op Radio 1 reageerde ze met woorden die voor mij zeer herkenbaar zijn. Vooral een deel van het antwoord van Fleur op een vraag van Friedl’ Lesage beroerde me.

“…, maar nu zijn er zoveel mensen aan het wandelen dat ik er wel stress van krijg – van al die flashy anoraks overal – je hebt ook mensen die wandelen met een luidspreker, muziek op – daar wordt ik ook knettergek van.”

Fleur Van Groningen

De optelsom van mijn laatste drie emotionele ervaringen op dit vlak katapulteert me terug in de tijd naar het moment dat ik onderstaande bedenking maakte.

Veel te vaak beseffen we te weinig dat de mens deel uitmaakt van zijn omgeving, zijn landschap. Worden we geconfronteerd met personen die duidelijk geen natuur meer zijn, op een moment dat we natuur echt nodig hebben, pas dan beseffen we dat er iets mis is.

We zijn een belangrijk onderdeel van onze omgeving, ons landschap. De stukken natuur, alias homo sapiens, zijn zelfs een zeer bepalend deel. En dat, je hoeft maar rond te kijken, heeft zo zijn consequenties.

Lees verder.