Enkele weken geleden contacteerde een journaliste mij met de vraag wat het effect is van bloemen op onze psyche. Dit zette mijn denkmachine in gang. Wat doen bloemen eigenlijk met een mens? Wat maakt dat mensen zich zo aangetrokken voelen door bloemen. Daar had ik met mijn grote voorliefde voor omgevingspsychologie natuurlijk al heel wat over gelezen, maar nog nooit had iemand mij die vraag zo concreet gesteld.
Na wat grasduinen kwam ik verschillende onderzoeken tegen die laten zien dat bloemen ons een positief gevoel bezorgen. Meer zelfs ze zorgen voor opwinding of zoals men in het Engels zegt arousal. Zeker de felgekleurde exemplaren bezorgen ons eerder een dosis ‘arousal’ dan dat ze ons kalmeren. Men spreekt in dit kader binnen mijn vakgebied over de ‘WOW factor’, het buitenproportioneel effect, van bloemen.
Maar hoe komt het dat bloemen ons net zoals seks opwinden, dat ze ons arousal bezorgen? Is er een analogie tussen beide? Het feit dat bloemen ons een positief gevoel geven zou evolutionair te verklaren zijn doordat bloemen naar vruchten verwijzen en dus een teken zijn van toekomstig voedsel. Het lijkt logisch, ons buikje kunnen vullen is vanzelfsprekend cruciaal. Toch blijf ik bij deze uitleg wat op mijn honger zitten. Er zijn eetbare bloemen, maar het is nog even wachten op echt voedsel bij het zien van een ontluikende bloem. Is er niet meer aan de hand, welke evolutionaire processen zijn er nog van tel?
Wel, volgens mij is er nog een andere verklaring waarom bloemen bij ons niet alleen een positief gevoel maar meer specifiek net zoals bij seks arousal of een ‘WOW’ effect oproepen. Mijn ‘Coïtus Naturalis’ hypothese is dat ze dit doen omdat ze refereren naar voortplanting. Bloemen zijn tenslotte niets anders dan de geslachtsorganen van planten. Verder is voortplanting via seks net even belangrijk voor onze overleving als voedsel. Het zijn beide basisbehoeften. In deze zin is de tweede hypothese even plausibel als de eerste. Zeker wanneer we weten dat we als mens een diepere verbinding kunnen hebben met planten, dat we hun taal onbewust begrijpen en zelfs spreken.
Verder is er het cultureel aspect, zijn er de mooie gedachten die worden opgeroepen bij het zien of ruiken van bloemen. Deze gedachten worden doorgaans gelinkt aan vreugde, intimiteit en seks. Dat zijn de vrije associaties die we maken wanneer we ons tussen de bloemen begeven. Zowel het aanvoelen van de seksualiteit van de plant zelf als de link met datgene dat we kunnen omschrijven als het begrip ‘seks’ bepaalt dus onze beeldvorming.
De verwondering die wordt opgeroepen, de fysieke aantrekkingskracht die er van uitgaat, lijkt dan plots zeer logisch voor bloemen.
Niet gek dat bloemen al zeer lang in de geschiedenis symbool staan voor liefde. In de kunst bijvoorbeeld wordt de bloem al eeuwen gebruik als metafoor voor vooral vrouwelijke maar evengoed soms mannelijke geslachtsorganen en dus voor voortplanting. Hieronder enkele illustraties en duiding van de link tussen erotiek en bloemen.
Heb je er al eens bij stilgestaan dat wanneer je met je kinderen in de lente een bezoekje brengt aan prachtige lentebloeiers, zoals de boshyacinten in het Hallerbos, je eigenlijk naar plantenseks staat te kijken. Is de uitbundige bloei van planten in de lente niet een en al vertoon van genitaliën? Alsof je door de rosse buurt wandelt? Misschien, volgens sommigen onder jullie, wat seksitisch van toon, maar heb ik geen gelijk als ik zeg dat bloemen gewoon de geslachtsorganen van planten bevatten?
lees verder