Op vrijdag 15 maart 2019 organiseert Springzaad.besamen met BOS+ (project GLE), Provincie O-Vlaanderen (project Klimaat-gezonde speelplaatsen) en Regionaal Landschap Meetjesland een dag vol informatie, inspiratie en uitwisseling rond breed toegankelijke en inclusieve speelnatuur, waarbij ook aandachtspunten voor een goed ontwerp van de groene buitenruimte. De praktische toolbox ‘Green Learning Environment’ wordt voorgesteld (je kan hem zelfs meteen mee uittesten buiten) en er komen ervaringen uit Nederland en Vlaanderen aan bod. Alles gaat door op campus St-Gregorius bij Gent.
2 SUBSIDIEPOTJES VOOR SCHOLEN
Ook dit schooljaar kunnen scholen – voor de 5e keer – hun groene speelplaatsproject indienen bij Pimp je speelplaats. 25 scholen worden beloond met steun voor de groenaanleg. Je maakt kans op 4000 euro én begeleiding voor de vergroening van de speelplaats! Projectaanvragen kunnen tot 18 februari 2019 worden ingediend.
En tot 22 februari beloont de Vlaamse Overheid scholen die hun speelplaats buiten de schooluren willen openstellen voor jeugdverenigingen of andere gebruikers, en de speelplaats avontuurlijker, groener en bewegingsvriendelijker willen inrichten met een cheque van €15.000 via het project bewegingsvriendelijke en gedeelde schoolspeelplaatsen.
Natuur die zich tientallen tot honderden meters diep onder de grond bevindt bestaat uit traag levende ‘zombie’ bacteriën en andere vormen van leven. Zo concluderen wetenschappers aan het einde van een productieve 10-jarige samenwerking. Zij omschrijven dit leven graag als het ‘Galapagos’ van de diepte. Hierbij verwijzen ze naar de bekendste en meest indrukwekkende ontdekking van diersoorten die plaatsvond in 1835 op de Galapagoseilanden. Dr. Mitch Sogin van het Marine Biological Laboratory maakt volgende vergelijking: ‘het onderzoeken van de diepe ondergrond lijkt op het verkennen van het Amazone-regenwoud. Er is overal leven, en overal is er een ontzagwekkende overvloed aan onverwachte en ongewone organismen.’
Om ons een beter beeld te kunnen geven van de hoeveelheid aan organismen vergelijken de onderzoekers de koolstofmassa van de aanwezige bacteriën en andere levensvormen graag met de totale koolstofmassa van mensen. Hierbij komen ze, op basis van diverse boringen, uit op een geschatte massa van 245 tot 385 keer die van ons mensen. En hoewel microben, zoals bacteriën, overal volop bovengronds aanwezig zijn en zelfs deel uitmaken van mensen, planten en dieren, is het de verwachting van wetenschappers dat 70 % van alle bacteriën, die voorkomen op deze aardkluit, zich ondergronds bevinden.
Maar er is meer: het diepe leven, bestaande uit Bacteria (bacteriën), Archaea (oerbacteriën) en Eukarya (eukaryoten) die gevonden werden in de aarde, leidt tot de speculatie dat er misschien ook levende organismen in de ondergrond van andere planeten kunnen worden ontdekt. Voorlopig blijft het echter bij veronderstellingen. Wel zeker is men van het feit dat er bij ons op aarde twee soorten microben (micro-organismen), met name bacteriën en archaea, de diepe aarde domineren. Het is deze microbiële ‘donkere materie’ die ons perspectief op de boom des levens en de ontwikkeling ervan drastisch kan hertekenen.
Een belangrijke vraag die hieruit voortvloeit is in welke mate de ondergrondse microben het bovengronds leven beïnvloeden? Want net als alle bovengrondse microben maken ook deze ondergrondse microben wellicht deel uit van het netwerk, het ecosysteem, dat we als mens tot natuur doopten. Met het oog op technieken zoals fracking is het, zoals bij elke door de mens gebruikte technologie, bang afwachten hoe doorslaggevend – significant – en kwalijk de impact van ‘economisch’ menselijk handelen op termijn zal blijken.
BRON Life in deep earth totals 15 to 23 billion tonnes of carbon
Het maaien in slingers door het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier heeft zijn vruchten afgeworpen: op de Zeedijk in Assendelft telde de Vlinderstichting deze zomer meer dagvlinders dan voorheen.
Sinusbeheer is een ’slingerende manier van maaien’, waarbij je in de eerste maaironde de helft van de vegetatie laat staan en in de tweede maaironde de andere helft. Hierdoor ontstaat een gevarieerde plantengroei, waarvan vlinders, bijen en vogels profiteren. Het in slingers maaien is geïntroduceerd door de Belg Jurgen Couckuyt, hij werd er in 2016 ’Vlinderbeheerder van het Jaar’ mee.
Afgelopen zomer startte het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en de provincie Noord-Holland met dit zogenoemde sinusbeheer op de Assendelverzeedijk. Voorheen werd deze dijk volledig gemaaid. De dijk heeft geen waterkerende functie meer, waardoor er geëxperimenteerd kan worden met ecologisch beheer.
Elf verschillende dagvlinders Op twee proefvakken van vijfhonderd meter is het sinusbeheer toegepast. De Vlinderstichting heeft dit jaar drie veldbezoeken aan de zeedijk gebracht. In totaal troffen zij er 24 dagvlinders van 11 verschillende soorten aan en 4 wilde bijen van 1 soort.
Er werden meer dagvlinders gezien in de sinusproefvakken dan in de overige vakken. Het is aannemelijk dat dit komt door het sinusbeheer omdat er gedurende een langere periode bloeiende planten beschikbaar zijn. De wilde bijen werden alleen in de sinusproefvakken aangetroffen. Vier exemplaren van één bijensoort is onvoldoende om dit als effect van het beheer te bestempelen. De komende jaren moet uitwijzen of ook de bijen profiteren van het in slingers maaien.
Zaterdag 1 december, het belooft een interessante dag te worden, en jawel dat is het ook. Op campus Diepenbeek van UHasselt vindt contactdag ‘Groen maakt Gezond‘ plaats. Ook Natuur & Mens is van de partij, ‘NATUUR EN DE GEZONDHEID VAN DE MENS’ is immers één van de stokpaardjes van onze vzw. Naast ‘GEZONDE NATUUR’ is dit één van de twee thema’s waaraan Natuur & Mens, samen met externen in interdisciplinair verband, momenteel volop werkt om het te vertalen naar grondgebonden bruikbare richtlijnen. Onze expertise rond het onderwerp sluit dus naadloos aan bij het agendapunt van deze contactdag.
De dag start goed. Professor gedragsecologie Hans Van Dyck, leidt in met een verhelderende voorstelling. Het doet deugd op te mogen merken dat wat hij vertelt haast feilloos overeenkomt met een deel van de Natuur & Mens analyse van de laatste twee jaar rond ‘NATUUR EN DE GEZONDHEID VAN DE MENS’ . Daarnaast is het leuk om te zien dat er heel wat zaken uit zijn voordracht aan bod komen in ons boek ‘Over Groen & Gezondheid‘.
Op de netwerkmarkt staan naast onze stand diverse professionelen en organisaties zoals Terra Therapeutica– die reeds jaren van de daken schreeuwen dat de effecten van natuur een niet te onderschatten therapeutische werking hebben – Natuurpunt– een vereniging die nu al enkele jaren aansluiting zoekt bij deze boodschap – en vele anderen. Uiteraard, elke organisatie die hier staat heeft een sleutelrol te vervullen in een bepaald vakgebied. Aan deze weg timmeren we best samen.
Naast de netwerkmarkt valt er hier heel wat meer te beleven, er zijn immers heel boeiende en verhelderende werksessies en lezingen. Wie niet van de partij is mist iets, wie dat wel is wellicht ook. Met twee mensen van Natuur & Mens blijkt het spijtig genoeg niet mogelijk overal aanwezig te zijn. Diverse baanbrekende exposés vinden simultaan naast elkaar plaats. Voor Natuur & Mens is dit alvast een topdag. Want waar we kunnen informeren, mogen meewerken aan ‘gezondheid en natuur’, met gelijkgestemden kunnen denken als natuur en mogen luisteren naar collega’s daar voelen we ons opperbest. Bij deze bedanken we graag de organisatoren!
Dinsdag 6 november 2018 ging het eerste event van het lerend netwerk rond de Green Deal bedrijven en biodiversiteit door in de HOGent. Een waar succes met meer dan 100 aanwezigen en een grote infomarkt. Tal van sprekers waaronder: Louis De Jaeger van Commensalist, Liesbet Dekeersmaecker van ANB en Herman Dierickx van NNOF hielden er een presentatie. Verder was er ruimte voor de deelnemende partners om op een informele wijze kennis te maken met elkaar en in contact te komen met ondersteunende partners zoals studiebureaus, aannemers… Volop opportuniteiten op toekomstige samenwerkingsverbanden. Samen ‘snode’ plannen smeden voor een toekomst vol biodiversiteit was het agendapunt van de dag. Dit moment bleek de uitgelezen kans om één van de belangrijkste natuurgerichte thema’s zijnde ‘biodiversiteit’ uit te diepen.
Krijgen we binnenkort misschien natuur op doktersvoorschrift. Gek denk je? Natuur op doktersvoorschrift is in Shetland, Schotland sinds 5 oktober een feit.
Studies van over de ganse wereld laten ons zien dat groen voordelen biedt op psychisch en fysiek vlak. Groen is in dit kader zowel een vitamine als een preventief medicijn; goedkoop en zonder bijwerkingen. Zo spreken Nederlandse onderzoekers over Vitamine G en zette men in Limburg onlangs het project op poten: ‘Vitamine Limburg. Groen maakt gezond’.
In Japan probeert men via ‘Shinrin Yoku’ of bosbaden gezondheidsproblemen te voorkomen. Een ‘bad’ in de natuur zou onder andere stress doen dalen en onze immuniteit verhogen. Maar evengoed in onze contreien maakt men gebruik van groen als een preventief medicijn. Men transplanteert tegenwoordig zelfs bijvoorbeeld boslucht met de bijhorende bosbacterieën in de luchttoevoer van kantoren. Dit in de hoop zo ons microbioom en daardoor de bijhorende werknemers gezonder te maken.
Natuur op doktersvoorschrift is dus absoluut geen gek of dom idee. Uiteraard worden hier niet alle oplossingen voor ziektebeelden of gezondheidsproblemen mee gecoverd, verre van. Maar, dat natuur een positief effect op ons heeft kan zelfs de meest sceptische persoon niet langer ontkennen zonder struisvogelpolitiek te belijden.
Op 4 oktober organiseerde de Universiteit Antwerpen, de Provincie Antwerpen en de Belgian Community of Practice Biodiversity and Health, samen met heel wat andere organisaties, het netwerkevent ‘Natuur op verwijzing‘. Ook Natuur & Mens was van de partij. Enkele leden gaven toelichting ter hoogte van een daarvoor ingerichte infostand.
Het programma van dit event werd verder gevuld met een aantal lezingen, workshops en netwerkmomenten. Het doelpubliek van deze bijeenkomst bestond voornamelijk uit professionals uit de natuur- en gezondheidssector. Allerlei initiatieven uit de praktijk, aangaande onderzoek en betreffende beleid, werden er aan gegadigden van een divers pluimage voorgesteld. Men kon er met andere woorden even proeven van wat er momenteel op het gebied van Natuur en Gezondheid leeft. De aanzet voor een belangrijke doelstelling – de samenwerking bevorderen tussen de gezondheids- en de natuursector, evenals samenwerking rond natuur en gezondheid binnen deze sectoren – werd verwezenlijkt. Om dit te bekomen stond de aandacht voor bijkomende professionalisering, het verder uitbouwen van wetenschappelijke kennis, het steven naar gezondheidsgelijkheid en meer diversiteit centraal; dit alles in een kader van een interprofessionele samenwerking.
Met de campagne ‘Operatie perforatie’willen Infopunt Publieke Ruimte en Aquafin zoveel mogelijk gemeentebesturen, bedrijven, organisaties en individuele burgers aanmoedigen om (openbare) ruimte te ontharden zodat regenwater beter kan infiltreren in de bodem. Dat levert in een dichtbebouwd Vlaanderen heel wat voordelen op: minder overstromingen, minder bodemverdroging, meer verkoeling op hete zomerdagen en extra groen in het straatbeeld. Dat groen zorgt dan weer voor meer biodiversiteit, zuivere lucht en neemt extra water op. Kortom, hoe meer water er in de bodem kan, hoe beter voor onze leefomgeving en gezondheid.
De Aquafin-prijs is een extra stimulans om ontharding op de beleidsagenda’s te zetten. Waterdoorlatende inrichting van de openbare ruimte moet een automatisme worden. Projectvoorstellen indienen kan tot en met 31 oktober 2018. Je vindt hier meer informatie over ‘operatie perforatie’ en hier over de Aquafin-prijs.
In onze zoektocht naar interessant leesvoer stootte Natuur & Mens op dit stukje van Daniel C. Wahl over het streven naar een regeneratieve cultuur waarin we de juiste vragen stellen en aandacht schenken aan onze relaties.
We moeten reageren op het feit dat menselijke activiteit in de afgelopen eeuwen en millennia schade heeft toegebracht aan het functioneren van gezonde ecosystemen. De beschikbaarheid van hulpbronnen neemt wereldwijd af, terwijl de vraag toeneemt naarmate de menselijke bevolking blijft uitbreiden. We blijven ecosysteemfuncties uithollen door onverantwoord ontwerp en levensstijlen van ongebreidelde consumptie.
Hij stelt dat duurzaamheid alleen niet voldoende is als doel. Het woord duurzaamheid zelf is ontoereikend. We hebben nood aan een regeneratieve menselijke cultuur die gezond, veerkrachtig en aanpasbaar is; het zorgt voor de planeet en zorgt voor het leven in het besef dat dit de meest effectieve manier is om een bloeiende toekomst voor de hele mensheid te creëren. We moeten streven naar duurzaamheid vanuit een systeemperspectief, daarbij proberen we het patroon te behouden dat het hele systeem verbindt en versterkt. Duurzaamheid is in de eerste plaats de systemische gezondheid en veerkracht op verschillende schaalniveaus, van lokaal tot regionaal en wereldwijd.
Wahl hekelt het nalaten van het voorzorgsbeginsel dat als doel heeft zoveel mogelijk acties te voorkomen die in de toekomst een negatief effect zullen hebben op het milieu en de menselijke gezondheid. Hij stelt zich luidop de vraag: “Waarom de schaal van implementatie van innovatie niet beperken tot lokaal en regionaal niveau totdat het bewijs van de positieve impact ervan ondubbelzinnig is aangetoond?”
Waarom is natuur zo belangrijk voor ons? Waarom hebben we als mens natuur nodig? Wat zegt de wetenschap hierover? Nieuwsgierig naar de antwoorden?
Twee experten van Natuur & Mens vzw, licentiate klinische psychologie Sara Adriaensen en tuin-en landschapsarchitect Pepijn Verheyen, schreven het boek ‘OVER Groen & Gezondheid. Groen als medicijn? ’ Een boek dat ons op een eenvoudige en overzichtelijke manier vertelt wat de (wetenschappelijke) studies ons zeggen over de voordelen van natuur.
Aanvankelijk was het de bedoeling om het boek enkel ter beschikking te stellen binnen hun eigen netwerk. Al snel werd echter duidelijk dat het thema ‘Groen & Gezondheid’ zeer actueel is en een veel breder publiek aanspreekt. Gezien de grote interesse vanuit diverse hoeken zoals de openbare instellingen, organisaties rond natuur- en bosbouw, de zorgsector… werd daarom beslist het boek voor iedereen toegankelijk te maken. De oorspronkelijke versie werd herwerkt, de titel wijzigde en er werd gekozen voor een meer verhalende stijl die vlot leesbaar is. Wellicht is dit boek dus iets dat ook u zou kunnen interesseren.
Sara Adriaensen;
“We zijn op een kantelpunt gekomen in de geschiedenis. Voor het eerst zullen er meer mensen in een stedelijke omgeving wonen dan op het platteland. Wat is het gevolg hiervan voor onze gezondheid?
Hebben we als mens natuur nodig? Het antwoord is ja! Net nu natuur zienderogen verdwijnt, bevestigt wetenschappelijk onderzoek dat wat we al lang aanvoelen: groen is goed voor onze gezondheid.
Wist je dat er een bodembacterie bestaat die een gelijkaardige werking heeft als serotonine en dat een wandeling door het bos stress laat afnemen en ons immuunsysteem een boost geeft? Wist je dat buitenspelen onontbeerlijk is voor onze kleinsten en mensen zich minder eenzaam voelen in een groene omgeving? Wist je dat schizofrenie meer voorkomt in de stad en patiënten met zicht op groen sneller genezen en minder pijn voelen ? Wist je dat een groene leefomgeving gelinkt is aan minder angst, depressie, obesitas, agressie en een betere concentratie? En ga zo maar door! Het scala aan wetenschappelijke studies dat het belang van groen voor onze gezondheid onderstreept is indrukwekkend!
Groen is een goedkoop ‘medicijn’ zonder bijwerkingen. Het werkt zowel preventief als curatief. Maar waarom? Hoe gaat het in zijn werk? Vind de antwoorden in dit boek! Verschillende theorieën komen aan bod. Gaande van fractale vormen tot specifieke kenmerken uit onze omgeving die stress doen afnemen.
Ontdek waarom we natuur nodig hebben. Weet dat die kamerplant op je salontafel veel meer is dan een louter decoratief stuk dat leuk is om naar te kijken. Misschien vraag jij na het lezen van dit boek daarom bij je volgende doktersbezoek wel naar een voorschrift voor meer natuur?”
Dit boek past perfect binnen de filosofie van Natuur & Mens; SAMEN DENKEN ALS NATUUR. Ook in de context van ons verenigingsoverschrijdend natuurlabel sluit het naadloos aan bij een van de hoofdthema’s zijnde ‘NATUUR EN DE GEZONDHEID VAN DE MENS’. In juni zal de herwerkte versie van het boek ‘OVER Groen en Gezondheid. Groen als Medicijn?’ in een beperkte oplage beschikbaar zijn. Reserveer tijdig je exemplaar via pepijn@natuurenmens.be
Op vrijdag 15 maart 2019 organiseert Springzaad.be samen met BOS+ (project GLE), Provincie O-Vlaanderen (project Klimaat-gezonde speelplaatsen) en Regionaal Landschap Meetjesland een dag vol informatie, inspiratie en uitwisseling rond breed toegankelijke en inclusieve speelnatuur, waarbij ook aandachtspunten voor een goed ontwerp van de groene buitenruimte. De praktische toolbox ‘Green Learning Environment’ wordt voorgesteld (je kan hem zelfs meteen mee uittesten buiten) en er komen ervaringen uit Nederland en Vlaanderen aan bod. Alles gaat door op campus St-Gregorius bij Gent.
