Kinross beschrijft in zijn boek heel mooi hoe hij als kleine jongen zijn oma ging bezoeken op de toen nog niet toeristische maar o zo idyllische maagdeneilanden. Daar deed hij niets liever dan op de steiger bij oma haar huis, liggend op zijn buik, de magische onderwaterwereld bewonderen doorheen het heldere wateroppervlak.
Het kleine eiland uit James Kinross zijn jeugd bestaat nog, de mangroven en de vissen waar hij zo dol op was zijn inmiddels verdwenen.
We denken bij de gevolgen van de klimaatverandering vaak aan het verlies van biodiversiteit van bomen, planten, vissen, insecten en zoogdieren. Maar we vergeten dikwijls dat de grootste biomassa en biodiversiteit op aarde afkomstig is van microben. Deze fragiele microbiële gemeenschappen bevinden zich in de grond, in de atmosfeer en in de zee en ondergaan daar transformaties. Veranderingen die onder andere te wijten zijn aan veranderingen in ons klimaat en milieu.
Dat gebeurt niet zonder gevolgen, want microben zijn essentieel voor alles wat leeft.
Essentieel omdat ze bijvoorbeeld elementen recycleren die onmisbaar zijn om te kunnen (over)leven op onze planeet. Het gaat dan om elementen zoals koolstof, stikstof, waterstof, zuurstof, fosfor en zwavel. Bovendien zijn het de microben die deze elementen voortdurend laten circuleren door jou en mij en door onze omgeving.
Vandaar; als we onze omgeving kapot maken, verwoesten we ook ons inwendig ecosysteem.
Neem nu al het plastiek waarmee we tegenwoordig omringd zijn. Hiermee brengen we zowel onze omgeving als onszelf verschrikkelijke schade toe.
Wist je dat wij onbedoeld ongeveer 5 gram plastic per week binnenkrijgen. Denk maar aan appels, die bevatten gemiddeld 195.500 plastic deeltjes per gram. Samen met een gezonde appel eet jij dus ongezonde plastic. Maar evengoed via voedsel uit de zee of via ons drinkwater komen plastic deeltjes in ons lichaam terecht.
Omdat op deze manier plastic de dag van vandaag inherent deel uitmaakt van onze omgeving en voeding, verandert het onze microbiologie. Hoe? Nanoplastics beschadigen bijvoorbeeld de darmen en de darmbarrière fysiek en ze veranderen de werking van het endocriene- (hormoonstelsel) en het immuunsysteem onder andere door veranderingen in het microbioom.
Zo ziet men in onderzoek dat muizen die in hun drinkwater microdeeltjes polystreen krijgen, binnen 28 dagen een minder divers darmmicrobioom vertonen. Het eten van microplastics bij mannelijke muizen zorgt in onderzoek dan weer voor onvruchtbaarheid doordat het immuunsysteem onder invloed van het microbioom verandert.
Naast plastic hebben andere milieuverontreinigende stoffen zoals pesticiden een heel negatieve impact op onze gezondheid en ons microbioom. Kinross beschrijft in zijn boek hoe choolpyrifos, een organofosfaatpesticide, de samenstelling en de functies van bacteriën in de darmen verandert en chronische ziektes veroorzaakt. Inwoners van Greater Baltimore werden blootgesteld aan een uitzonderlijk grote hoeveelheid van chloorpyrifos. Dit leidde tot zoveel gezondheidsproblemen dat de stad in 2020 een verbod instelde op bestrijdingsmiddelen met deze stof. In een studie zag men namelijk dat dit gif schade toebrengt aan de darmen en aan het darmmicrobioom en in verband gebracht wordt met een toename van obesitas en diabetes bij inwoners van Greater Baltimore.
Met dit alles in het achterhoofd is de volgende uitspraak van Kinross niet alleen schrijnend maar tegelijkertijd logisch:
“De klimaatverandering vindt plaats in jou, op dit moment. Als je darmen een rif bij Britse Maagdeneilanden waren, zouden ze kleurloos en dof zijn; waren ze een regenwoud in het Amazonengebied, dan zouden ze in brand staan.”
Trouwens niet alleen vervuiling ten gevolge van plastic en gif, evengoed luchtvervuiling verandert het darmmicrobioom. Langdurige blootstelling aan fijnstof, stikstofdioxide, ozon en stikstofoxiden verhoogt het risico op obesitas, diabetes type 2… Misschien zit het darmmicrobioom hier voor iets tussen?
Deze ultrafijne stoffen komen namelijk via de bloedbaan in de darmen terecht. Zo zag men in Californië dat 24u blootstelling aan ozon de diversiteit in de darmen vermindert.
“Voordat je de kans krijgt, om in een met plastic vervuilde zee te duiken, heeft de lucht die je inademt je darmmicrobioom al veranderd.” Kinross
Om te eindigen terug naar onze (volks)tuinen. Geef mensen alstublieft een stukje grond om te bewerken dat niet naast een drukke vervuilende weg ligt. Voorzie een tuinhuisje en andere bouwsels uit milieuvriendelijk materiaal in plaats van uit plastiek, asbest… Stop het gebruik van pesticiden en herbiciden. Ga vervuiling van lucht en opwarming van het klimaat tegen door minder machines te gebruiken. Probeer zoveel mogelijk handmatig in de tuin te werken en zoveel mogelijk natuurlijke bestrijdingsmiddelen te gebruiken. Voer misschien een gedoogbeleid in tegen onkruiden, maai wat minder, zet natuurlijke vijanden in tegen plagen en ziekten, probeer met de hand wieden, snoeien en spitten, zie het als een gratis vorm van fitness. En last but not least geniet van al dat groen en besef de weldadige impact ervan op jouw gezondheid, de gezondheid van je medemens en het milieu rondom en in jezelf. Misschien ga jij het dan nog beter beschermen.
Referenties
James Kinross. Het microbioom als medicijn. Uitgeverij Nieuwezijds 2023
Qiao J., Chen R., Wang M. et al. Perturbation of gut microbiota plays an important role in micro/nanoplastics-induced gut barrier dysfunction. Nanoscale 2021;13(19):8806-16
Wen S., Zhao Y., Liu S., Yuan H., You T. Xu H. Microplastics-perturbed gut microbiota triggered the testicular disorder in male mice: via fecal microbiota tranplantation. Environ. Pollut. 2022;309:119789
Liang Y., Zhan J., Liu D., et al. Organophosphorus pesticide cholpyrifos intake promotes obesity and insulin resistance through impacting gut and gut microbiota. Microbiome 2019;7(1):19