Heb je tien minuten voor een korte vragenlijst? Wetenschappers van het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ), de Universiteit Gent en de KU Leuven onderzoeken hoe buitenactiviteiten tijdens de coronacrisis ons mentaal welzijn beïnvloeden.
Klik hier voor de link naar de vragenlijst
Volgens de Braziliaanse denker Leonardo Boff verkeren we in een diepe beschavingscrisis die dreigt af te glijden naar pure barbarij. Die crisis heeft in wezen te maken met onze relatie tot de Aarde – met hoofdletter, insisteert hij – die we op verschillende manieren geweld aandoen. Alleen een zorgende, liefdevolle houding ten aanzien van alles wat leeft, kan de mensheid opnieuw toekomst geven. Alleen zo overwint het leven de dood.
De hele wereld is momenteel in de greep van het coronavirus. We hebben nood aan een sociaal pact, zegt Boff, dat hand in hand gaat met een pact met de natuur, dat de hele Aarde en heel de natuur insluit, dat de wereld op weg zet naar ‘een sociaal-ecologische democratie’.
“Ik zie deze pandemie als een reactie van de Aarde die zich wil verdedigen tegen de meest gewelddadige soort in de natuur, de mens. Het is geen oorlog van de mens tegen het virus, maar van het virus tegen de mens. De Franse filosoof Michel Serres schreef in 2008 het boek La Guerre Mondiale, waarin hij verwijst naar de oorlog die de mens tegen de aarde voert door haar op alle fronten aan te vallen. Er is geen enkele kans dat de mens die oorlog wint. De Aarde heeft ons niet nodig, wíj hebben haar nodig.”
Leonardo Boff: De belangrijkste les is dat we onmogelijk kunnen doorgaan met de manier waarop we dit Gemeenschappelijke Huis de afgelopen twee eeuwen bewoond hebben. Het virus is momenteel het neoliberalisme en het kapitalisme aan het ondergraven, systemen gebouwd op concurrentie, individualisme en een minimale staat. Ze hebben de Aarde altijd gezien als een onuitputtelijke voorraadkamer van hulpbronnen om een onbegrensde groei te voeden. Die systemen staan nu onder druk: onuitputtelijke hulpbronnen en onbegrensde groei zijn een illusie, het is een vals uitgangspunt. Vandaag stellen we vast dat we allemaal van elkaar afhankelijk zijn en aangewezen op samenwerking.
Ecologen en filosofen zoals James Lovelock, Brian Swimme, Zygmunt Bauman, Slavoj Žižek, Eric Hobsbawm en anderen waarschuwden ons al lang geleden: ofwel moeten we onze relatie met de Aarde, die er een is van pure uitbuiting, veranderen, ofwel stevenen we regelrecht af op de ondergang en delven we ons eigen graf. We moeten onze manier van productie, distributie en consumptie veranderen en een meer welwillende houding aannemen ten aanzien van de Aarde en van het leven. Anders is er gewoon geen toekomst meer voor de mens op deze planeet.
Lees het volledige artikel op www.mo.be
Zoals in onze vorige nieuwsbrief reeds aangekondigd werken experten bij Natuur & Mens al een hele tijd aan een manifest en een label dat de waarde van natuur illustreert. Zowel voor het label als het manifest deelden mensen uit verschillende disciplines zoals de biologie, psychologie, tuin- en landschapsarchitectuur, architectuur… hun kennis en inzichten.
Ons manifest handelt over natuur inclusief de mens en zal uit verschillende delen bestaan. Momenteel zijn er twee delen afgerond en klaar voor het grote publiek. Het eerste deel werd in onze vorige nieuwsbrief geïntroduceerd en gaat over GEZONDE NATUUR. In deze nieuwsbrief zijn wij verheugd om jullie het tweede deel van het manifest voor te stellen: over NATUUR EN DE MENSELIJKE GEZONDHEID.
Alice is een meisje van 15 jaar dat geïnteresseerd is in natuur, politiek en geneeskunde. Later volgt ze haar groot voorbeeld Oliver Sacks op en wordt ze neuroloog; daar is ze steevast van overtuigd. Maar voor dit zover is heeft ze nog even de tijd om met ons haar blik op de wereld te delen. Zo maakte zij een filmpje over natuur en gezondheid. Het werd een aangrijpende maar duidelijke boodschap. Een boodschap die binnenkomt waar wij als volwassenen misschien nog iets van kunnen leren.
Hoe denkt een jong meisje over de huidige verstedelijkte omgeving met weinig of geen natuur waarin ze opgroeide? Hoe ziet zij de link tussen groen & gezondheid? Zijn jongeren zoals haar begaan met het verdwijnen van de natuur en het oprukken van een omgeving uit staal en beton? Kruip voor even in het hoofd van een vijftienjarige en bekijk hier het filmpje.
Daar lag een boek in het schab met op de kaft een uiterst charmante grijze tijgerkat met een deftig groen kostuum, geel overhemd en vichyruiten das. De Mens in het Dier stond er. Wow, dacht ik: dat is de mannelijke versie van mijn kat ‘Appelmoesje’! Dit boek moet ik lezen.
Paasochtend ergens midden jaren tachtig. Ik moet ongeveer 6 jaar zijn geweest. Twee omgekeerde emmers in de living. Een rode en een blauwe. Mijn hart klopte sneller. Wat zou eronder zitten. Chocolade paaseieren? Cadeautjes? Voorzichtig haalde ik de emmers weg. Wat er tevoorschijn kwam overtrof al mijn verwachtingen. Twee kleine kittens: een zwarte en een grijze tijger. Al snel werden ze omgedoopt tot respectievelijk ‘Roos babytje’ en ‘Appelmoesje’. Vraag me niet meer hoe ik hierop kwam. Het enige dat ik me herinner was dat ik het ongeloofelijk schattig vond klinken. De katten hadden niet alleen uitzonderlijke namen, ze kregen ook een uitzonderlijke behandeling. Ik deed bijvoorbeeld niets liever dan ze aan te kleden als echte mensenkinderen. Prachtige jurken met schotse ruiten. Ik had altijd al gedroomd van een babyzusje en zag, als gerenomeerde poppenmoeder, mijn kans schoon. Waarom deed ik dat? Misschien omdat een kat en een mens 90 % DNA gemeenschappelijk zouden hebben? Omdat ik de mens in het dier Appelmoesje zag? Wie zal het zeggen. Echt diervriendelijk was mijn toenmalige gedrag in ieder geval niet. Dat heb ik inmiddels wel begrepen. Mijn oprechte, maar veel te late, excuses ‘Roos babytje’ en ‘Appelmoesje’.
De twee kittens uit mijn jeugd even ter zijde gelaten, het boek ‘De MENS in het DIER’ is niet voor niets een bestseller van Der Spiegel. Norbert Sachser, de Duitse professor in de Zoölogie en directeur van het Centrum voor Gedragsbiologie, die het geschreven heeft, leert ons heel wat interessante dingen over deze mens in het dier. Vooral een stukje waarin hij onderzoeken beschrijft over omgeving en welzijn trok mijn persoonlijk aandacht. Wisten jullie hoe verregaand de invloed van onze omgeving op ons gedrag, ons brein en ons welzijn wel niet is? Dat natuur en architectuur onze gezondheid mee kunnen bepalen? Hieronder mijn relaas. Ik popel immers om jullie te vertellen wat ik zo bijzonder vind aan dat specifieke stukje dat ik met de grootste belangstelling las.
Reeds enige tijd werken experten bij Natuur & Mens aan een manifest en een label dat de waarde van natuur illustreert. Zowel het label als het manifest kregen al stilletjes aan vorm op diverse vergaderingen, besprekingen, via literatuuronderzoek en niet minder belangrijk op de denkmomenten met collega’s uit verschillende disciplines en organisaties. Zo hebben mensen uit disciplines zoals de biologie, psychologie, tuin- en landschapsarchitectuur, architectuur… hun inbreng gedaan.
Ons manifest handelt over natuur inclusief de mens en zal uit verschillende delen bestaan. Momenteel zijn er twee delen afgerond en klaar voor het grote publiek. Het eerste deel gaat over GEZONDE NATUUR. In onze volgende nieuwsbrief (januari/februari 2019) volgt het tweede deel over NATUUR EN DE MENSELIJKE GEZONDHEID.
Ons label, een idee dat mee groeit naarmate het manifest vervolledigd wordt, heeft als doel bij te dragen tot een andere houding tegenover natuur en een ruimer begrip van de waarde ervan. Kortom wanneer alle delen van het manifest gepubliceerd zullen zijn zal eveneens het Natuur & Mens-label een feit zijn. Natuurwaarde, natuurregeneratie en denken als natuur vormen de rode draad.
Het pleidooi voor meer gezonde natuur is geen vraag van één miljoen. Het is op wereldschaal een vraag van wel meer dan vier miljard. Vier miljard stadsbewoners die op onze planeet aarde rondlopen; dat zegt een minimale schatting. Dit betekent concreet dat de habitat van zowat 55% van alle homo sapiens bestaat uit een stedelijke omgeving. Als je weet vanwaar we komen en hoe we ooit leefden is dat ongelooflijk.
De evolutie van onze voorouders naar onze huidige vorm startte naar alle waarschijnlijkheid zo’n 6 à 7 miljoen jaar geleden. Als we het beginpunt van de urbanisatie laten samenvallen met de industriële revolutie dan speelt de geschiedenis van onze soort zich slechts 1% van de tijd af in een moderne stedelijke omgeving. De overige 99% leefde homo sapiens in een natuurlijke setting. De kloof tussen de natuurlijke omgeving, waarin ons lichaam en onze hersenen zijn geëvolueerd en waaraan ze zijn aangepast, en de hoogtechnologische, artificiële, stedelijke context waarin we de dag van vandaag leven bezorgt de hedendaagse mens stress. Een oud lichaam in een nieuwe wereld. De laatste jaren neemt het wetenschappelijk bewijs toe dat natuur of natuurlijke stimuli ons ontspannen en onze gezondheid positief beïnvloeden.
Dat het dus geen al te goed idee is te leven in een doodse betonnen jungle, zonder voldoende natuur om ons heen, staat vast. Het recht op een menswaardige omgeving wordt in zo ‘n situatie immers dag na dag geschonden. Laat het dus duidelijk zijn dat we snel een antwoord moeten bieden op deze huidige omgevingsverandering. Een verandering van een groene naar een betonnen leefomgeving die alsmaar grotere proporties aanneemt. Zo groot dat ze misschien wel, naast dat van duizenden andere soorten, het voortbestaan van de gehele mensheid zoals we ze nu kennen bedreigt?
Misschien heeft het wat langer op zich laten wachten dan ik zelf gehoopt had maar hier uiteindelijk dan toch het vervolg op het stuk over eenzaamheid en natuur geïnspireerd op het boek van Manfred Spitzer. Zoals ik jullie reeds beloofde beste lezers, zal dit stuk jullie een beetje meer vertellen over natuur, eenzaamheid, pijn, depressieve gevoelens en onze basisbehoeften.
We steken van wal met het thema pijn. Een thema dat mede dankzij mijn lieve nonkel, professor Hugo Adriaensen, mijn interesse heeft gewekt. In deze context zou ik het graag met jullie hebben over een populaire studie van Roger Ulrich. Voor diegenen onder ons die nog niet vertrouwd zijn met dit, toch wel wereldberoemde, onderzoek zullen we het opzet en het resultaat nog even kort schetsen.
In het begin van de jaren 80 uit de vorige eeuw bestudeerde Ulrich welk effect het uitzicht vanuit een ziekenhuiskamer had op patiënten hun herstel en hun ervaring van pijn. Na het ondergaan van een galblaasoperatie werd een groep patiënten een kamer toegewezen die uitkeek op een boom, een andere groep kreeg een kamer die enkel zicht had op een bakstenen muur. Wat bleek? Patiënten met de kamer met het groene uitzicht herstelden sneller en vroegen minder pijnstillers dan zij met de kamer met het zicht op enkel wat bakstenen. Hoe kwam dit? Via welk mechanisme verliep het reduceren van pijn bij het zien van een boom? Met de informatie uit het boek van Spitzer in het achterhoofd kunnen we hierover een mogelijke hypothese distilleren.
Natuur & Mens voelt zich vereerd om ecopsychologe, Ann Sterckx, een van de pioniers op het gebied van ecopsychologie en natuurcoaching in België, te mogen verwelkomen als expert in ons team.
Afgelopen zomer gingen twee van onze leden, Andries Saerens en Pepijn Verheyen, reeds op bezoek bij haar en haar partner Rudy Vandamme. Het werd een zeer boeiend en buitengewoon gesprek in het prachtige decor van de Franse natuur.
Voor wie onder ons Ann Sterckx nog niet kent; Ann is een bruisende, sprankelende persoonlijkheid met een passie voor enerzijds ‘persoonlijke ontwikkeling, ingebed in de ontwikkeling van een groter geheel’ en anderzijds het gebied van de ecopsychologie, natuurcoaching, transitie en duurzaam activisme. Meer lezen over Ann? klik dan via deze link door naar haar experten pagina.
Zelf ook interesse om je als expert voor Natuur & Mens vzw aan te sluiten?
Stel je dan kandidaat via het formulier.
Naar aanleiding van een nieuwe brochure ‘Bouwstenen en inspiratie voor kindgerichte voortuinen’ ging Natuur & Mens op de koffie bij Kind & Samenleving. In de eerste plaats is de brochure bedoeld voor ontwerpers, planners en stedenbouwkundigen. Zij kunnen de voorwaarden scheppen om van onze vaak vergeten voortuinen échte plekken te maken, het liefst mét de kinderen erbij, voor spel, ontmoeting en ontdekking van de buurt.