Wanneer we ons psychologisch “ziekjes” voelen, staat ons hoofd meestal niet stil, integendeel het maalt maar door en door. Bovendien zijn de gedachten die ons tijdens een mentale crisis plagen doorgaans niet rooskleurig, maar eerder van de kwellende, negatieve en zelfverwijtende soort. Hoe absurd deze gedachten voor buitenstaanders mogen zijn, voor jou klinken ze op dat moment vermoedelijk als de enige echte waarheid in de oren. Het gaat dan veelal om gedachten of assumpties die te maken hebben met dingen die anderen ooit in jouw leven tegen je gezegd hebben. Dat kan iets zijn wat een leerkracht, een goede vriend, een vader of moeder, een werkgever… in een ver of nabij verleden naar je hoofd geslingerd hebben. Iets in de trant van jij kan niets, je bent een dommerik, jij bent een mislukkeling, door jou loopt alles mis, je stinkt…

En soms lijkt het of er een soort van duiveltjes of monsterlijke wezens in ons hoofd zitten die ons allerlei van deze dingen in het oor fluisteren. Het is heel moeilijk om hun stemmetjes het zwijgen op te leggen.
Dergelijke negatieve gedachten of duiveltjes kwellen ons vooral of steken vooral de kop op als we mentaal uitgeput zijn. Onze psychische weerstand staat op dat ogenblik op een laag pitje wat maakt dat we er op zulk moment extra gevoelig voor zijn. Mentale uitputting treft ons niet zelden ’s nachts of als we heel moe zijn. En ja, ons brein is – in tegenstelling tot we vaak denken of willen geloven – niet altijd even betrouwbaar en absoluut niet altijd objectief of rationeel. Zeker niet ’s avonds of op momenten dat we helemaal op of overwerkt zijn, het heel erg druk in onze omgeving is… Het is zaak om op zulke ogenblikken niet direct te luisteren naar wat ons brein ons vertelt, niet direct te geloven wat de duiveltjes ons influisteren. Gemakkelijker gezegd dan gedaan, hoe doe je dit, zijn er hulpmiddeltjes om zulke negatieve gedachten aan banden te leggen, deze duiveltjes de mond te snoeren?
Drie zaken kunnen hierbij mogelijk enig soelaas bieden en dat zijn liefde, slaap en natuur. (let op bij zware mentale problemen is altijd professionele hulp aangewezen!)
Liefde
De belangrijkste “remedie” is waarschijnlijk de eerstgenoemde; de liefde van je medemensen. Door veel liefde van je naasten, zullen de duiveltjes zich minder voortplanten. De kans dat je met negatieve uitspraken te maken krijgt die zich verankeren in je hoofd en je identiteit wordt bovendien veel kleiner. Echter, deze “remedie” is niet zo eenvoudig als ze lijkt en je hebt er niet altijd vat op.
Slaap
Vandaar de tweede veel simpelere “remedie”: ga op tijd naar bed. Regelmatige en voldoende nachtrust kan wonderen doen voor lichaam en geest. Als je voldoende slaapt ga je niet alleen meer energie hebben gedurende de dag, het zorgt er eveneens voor dat je beter in je vel zit, minder sombere gedachten hebt en minder prikkelbaar en gestrest bent.
Bij mijn jongste dochter is dit overduidelijk. Ze is inmiddels 20 jaar en zit gedurende de week op kot. Als ze in het weekend thuiskomt, is ze erg moe. En dan gebeurt wat vroeger ook gebeurde; als ze te laat gaat slapen, belandt ze in een soort van mentale minicrisis. Net op het moment dat iedereen zijn bed opzoekt, steken bij haar de kwellende gedachten de kop op, de duiveltjes worden wakker. En allerlei assumpties die overdag veel minder rationeel lijken, zijn voor haar op dat moment de absolute waarheid. Volgens haar komen alle prikkels en gedachten waar ze gedurende de dag mee in aanraking kwam op een bepaald punt samen waardoor haar brein als een spreekwoordelijke emmer overloopt. Dit kookpunt wordt volgens haar mogelijk sneller bereikt als het brein langer wakker blijft en dus meer uren in aanraking kwam met allerlei indrukken. Hierdoor neemt de kans toe dat het overprikkeld geraakt. Daarom is, zeker voor (hyper) gevoelige mensen zoals mijn dochter, regelmatige en voldoende nachtrust enorm belangrijk. Niet alleen voor de fysieke maar evengoed voor de mentale gezondheid.
Van slaap is trouwens geweten dat het niet alleen belangrijk is om je hersenen ‘schoon te maken’ en dingen beter te onthouden, slaap helpt volgens wetenschappers tevens om emoties beter te verwerken. Sommige hersenverbindingen worden sterker tijdens de nachtrust waardoor je dingen beter kan memoriseren, anderen worden eerder zwakker waardoor je minder spanning voelt en stress en emoties waar je overdag mee geconfronteerd werd draaglijker worden.
Het is echter niet alleen een kwestie van niet te weinig, maar evengoed van niet te veel slaap. Te veel slapen kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat je intense emoties juist minder efficiënt kan verwerken en een depressie langer aanhoudt. Echter, wanneer je als een jager-verzamelaar op het ritme van de natuur leeft en zou gaan slapen als de zon ondergaat en opstaat als de zon opkomt, dan zal je niet snel last hebben van te veel of te weinig slaap. En zo maak ik de brug naar de volgende “remedie”; natuur.
Natuur (slaap en liefde)
En nu naar de derde “remedie”; natuur. Het is al lang geweten dat natuur ontstresst en zorgt voor innerlijke rust. Twee dingen die ons rechtstreeks helpen om kwellende gedachten in bedwang te houden en orde te scheppen in de chaos die vaak huishoudt in ons hoofd. Bovendien zal deze innerlijke rust en vermindering van stress een gunstig effect uitoefenen op onze slaap. Als je minder stress ervaart, zal je niet alleen minder piekeren en meer rust in je hoofd ervaren, je zal eveneens sneller in slaap vallen.
Maar er zijn nog andere kanalen waarlangs natuur onze nachtrust en slaaphygiëne kan bevorderen en zo eventueel kwellende gedachten aan banden kan leggen. Natuur zet bijvoorbeeld aan tot beweging. Goed, want een gezonde hoeveelheid fysieke activiteit helpt ons beter te slapen. Dit zal des te meer het geval zijn als we buiten in de ochtend- of de middagzon bewegen. De dosis natuurlijk licht die we op zulk moment binnen krijgen, stimuleert namelijk de aanmaak van het slaaphormoon melatonine. Een stofje wat ons doet slapen als een spreekwoordelijk roosje.
Nu nog even iets over de eerste “remedie” om negatieve gedachten aan banden te leggen; de liefde van andere mensen. Kan natuur hierin iets betekenen? Jawel, ook hierop kan natuur waarschijnlijk onrechtstreeks een positief effect uitoefenen. Het is namelijk geweten dat natuur – zeker projecten zoals volks- of gemeenschapstuinen – het sociaal contact bevordert en eenzaamheid tegengaat. Op deze manier kan natuur de kans vergroten dat je liefdevolle relaties met anderen aangaat. Wow!
Je ziet het, contact met natuur kan langs verschillende wegen, rechtstreeks en onrechtstreeks, eventueel mee een tegengif vormen voor de kwellende, negatieve gedachten die de kop opsteken als we ons mentaal wat “ziekjes” voelen. Ik heb het dan natuurlijk over mentaal wat “ziekjes” naar analogie met een verkoudheid en niet naar analogie met een zware longontsteking. Om dat te overwinnen is er wat meer nodig dan liefde, slaap en natuur.