Ongestraft natuur vernielen
Het kan verkeren, het ene moment geniet je van natuur, het andere moment vervult wat je ziet je met schaamte. Je schaamt je, omdat je deel uitmaakt van een maatschappij die kennelijk oorlog voert tegen de natuur. Wij mensen, zijn niet altijd lieverdjes. We zijn veeleer vijanden van zeer veel soorten. Waarom zeg ik dat? Wel, achter de schoonheid van ‘verborgen groen’ schuilt meermaals een duister proces. Veel van dat ‘verborgen groen’ is het product van chemie en de machine. Slechte vrienden van natuur gebruiken in hun strijd tegen natuur dodelijke wapens. Daarmee dwingen ze onderdanigheid af van diezelfde natuur. De natuur moet zich naar de wil van de mens schikken. Is dat niet goedschiks dan moet het maar kwaadschiks. Mensen gebruiken daarvoor doorgaans machines en gif. Machines verbrijzelen natuur, kunstmatig gif smoort haar ziel. De Welsche predikant Thomas R.S. noemde de voortgang van de industriële beschaving niet toevallig kortweg ‘de machine’
‘De machine verscheen in de verte, zingend in zichzelf over geld. Het lied was het web waarin ze werden gevangen, zowel mannen als vrouwen. De dorpen waren net vliegen die moesten worden leeggezogen. God pinkte een traan weg. Genoeg, genoeg, gelastte hij, maar de machine keek hen aan en zong verder.’
Thomas Ronald Stuart
Wij mensen zetten de natuur naar onze hand, zelfs in natuurgebieden. Wat velen bijvoorbeeld niet weten is dat er bij de transitie van landbouw- naar natuurgebied hele toplagen worden weggegraven om sneller tot het vooropgesteld resultaat te kunnen komen. Dit betekent concreet een reset, een nieuwe start. Dat valt letterlijk te nemen! Te weinig beseffen we echter dat natuur niet start, het is een proces. Menselijk denken, waarbij we resetten vanzelfsprekend vinden, is vanuit natuurlijk denken veel minder logisch. Dat die ‘natuurlogica’ haaks staat op hoe we natuur naar onze hand willen zetten, ook al is het goedbedoeld, is naast een dagelijkse, een bittere realiteit. De mens als meester van de natuur; je zou haast denken dat dit onze evolutionair gekoesterde ambitie is als je kijkt naar waar we nu staan. Dit zonder ons te realiseren, te beseffen, waar deze dwanggedachte eindigen zal. Filosoof Thomas Berry sprak lang geleden over ‘het grote gesprek’ tussen de mens en de rest van de natuur. … Wel, dit gesprek vindt verre van plaats, noch in de storm van coronatijden, noch daarna. De mens waant zich God en onderwerpt de natuur louter aan zijn willekeur.
Vreemd vind ik dat. Dat voelt wat mij betreft niet als ‘juist’ aan. Gelukkig ben ik met die gedachtegang niet alleen. Misschien, dat hoop ik in elk geval, komen we vroeg of laat tot het collectief besef dat we beter kunnen samenleven met andere soorten dan dat we ze nodeloos en achteloos bestrijden. Zover zijn we echter nog lang niet; alleszins niet bij mij in de buurt. En dat is vreemd. Waarom denk ik dat? Omdat dagelijks meerdere wandelaars, en dus lotgenoten, dezelfde wonderen der natuur als mij aanschouwen en ze desondanks niet kijken door dezelfde bril. Hoewel ook andere sportieve dorpelingen net als mij halt houden bij mama eend, die samen met haar pluizige kroost over de slotgracht dobbert, en hoewel we samen af en toe de luchtgevechten van eenzame roofvogels tegen de kraaien- en kouwenbendes uit onze velden volgen, krijg ik niet het gevoel dat ze mijn existentiële ervaringen delen. Zie ik zwaluwen kobaltblauw kleuren in de avondzon dan ben ik verwonderd, voel ik me nederig en klein. Het is de omgeving die me beroert, de natuur die me roept en me vervult met dankbaarheid. Ik ben alleszins dankbaar dat ik daarvan deel mag uitmaken.
Tijd voor actie
Laat me toch optimistisch zijn. Dat natuur een band schept, zoveel is zeker. Mensen samenbrengen is een niet te onderschatten kracht van natuur. Het is echter naïef te verwachten dat we allemaal evenveel empathie voelen voor elk wonder; dat we schoonheid zien in elk nieuw leven. Veel van mijn collega-wandelaars, die ik persoonlijk ken, beseffen absoluut niet hoe kwetsbaar de natuur kan zijn. Onder hen bevinden zich vele (vooral mannelijke) buurtbewoners die op een zonnige dag, ondanks het mooie weer en een concert verzorgd door fluitende vogels, ‘gebukt’ gaan onder een last. Je raad wellicht nooit welke last tenzij ik het vertel. Ik licht de sluier op. Ze torsen op zulke dagen af en toe een gewicht mee op hun rug. Al enig idee waar dit naartoe gaat? Verder maken ze zich onherkenbaar met pak, masker en veiligheidsbril. Ja, werkelijk, gifsproeier, mens en giftenue worden even één. De functie van het mondmasker; verdediging tegen het schadelijke, het kwaad. Ik wordt er gek van en durf al eens een opmerking te maken wanneer zoon- of dochterlief, die maar tot heuphoogte komt, er bij staat zonder bescherming en ondertussen beneveld wordt. Dat mag echter niet baten. Het gif wordt als een noodzakelijk kwaad gezien. Op zaterdag of zondag de oprit of de moestuin ‘bewerken’; het is een klusje dat nog steeds op het takenlijstje van velen staat. Dat de natuur vooral geeft en veel minder neemt doet er dan niet toe. De angst voor natuur zit er bij velen ingebakken. De gemiddelde menselijke geest lijkt wel een stukje anti-natuur.
Natuur waarmee we duizenden jaren samenleefden en samenwerkten, diezelfde natuur zonder welke we niet kunnen overleven, wordt zo zwaar op de proef gesteld. Denken we bijvoorbeeld aan corona als bedreiging dan realiseren we ons allicht te weinig dat het natuur is die onze immuniteit kan versterken. Al te vaak lees ik in de marge daarvan dat natuur tegenover cultuur staat. Persoonlijk vind ik dat overdreven en verre van correct maar dat terzijde.
Een greep uit twee weken wandel’plezier’.
- Bijensterfte als gevolg van het gebruik van insecticiden in de landbouw. Enkele weken terug plukte mijn dochter een bosje pinksterbloemen langs de beek, wat verder verstuifde een boer vrolijk tractorgewijs een wolk gif over een veld. Toeval of niet, onder de bloemen die onze tuintafel versierden lagen diezelfde dag nog enkele dode bijen.
- Bijensterfte als gevolg van in gif gedompelde bloembollen. Ja, veel van de bloembollen die we in de tuin planten en waarvan we denken dat ze de biodiversiteit vergroten zijn dodelijk voor nuttige insecten zoals de bij.
- Vogelsterfte als gevolg van gif in de landbouw en in de tuin. Diezelfde week sproeiden ook andere boeren 100den liters gifmengeling in het rond. Aan de rand van zo’n veld, dat onder ons wakend oog werd behandeld, vonden we de dagen daarna dag na dag een dode uil. Drie in totaal, andere dode vogels niet meegerekend.
- Waardevolle planten uit de kruid- en moslaag die worden doodgespoten. Om plaats te maken voor ecologisch aandachtsgebied vernevelt men eerst een groendodend krachtig herbicide om daarna op dezelfde plek een bloemenmengsel in te zaaien. Ecologie ten top?
- 1000den liters beer vloeiden rijkelijk over de velden. Onmiddellijk, twee dagen in natuurtermen, kon je de vernietigende resultaten reeds zien. Te veel stikstof dood immers vele soorten waaronder planten en insecten.
Dat de mens dodelijke instrumenten inzet bij het beheer van zijn groene ruimte behoeft wellicht geen verdere uitleg. Het hart van iemand met een ziel voor natuur, zoals dat van mijn vrouw, ikzelf en mijn kinderen, bloed dan hevig.
Daarbij komt nog dat de manier waarop we als mens genetische vermenging faciliteren, zonder voldoende kennis te hebben van natuur, een bedreiging vormt voor aanwezige soortenmilieus. Hetzelfde geldt voor de inrichting van groene ruimte in de stad, de gemeente… Zo kunnen we spijtig genoeg nog even blijven doorgaan.
Het is nooit te laat
Anders dan fatalistisch te liggen kniezen, neem ik een probleem maar al te graag onder de loep. Laten we de zaak omdraaien; zo kunnen we vertrekken vanuit een andere hypothetische invalshoek. De natuurmoordenaars van vandaag zijn zich veelal geenszins bewust van hun daden, ze worden gedreven door angst voor het onbekende, door onzekerheid. Ze zijn het product van hun omgeving. Deze mensen zonder pardon veroordelen is dan ook te gemakkelijk en zou verkeerd zijn. We mogen niet vergeten dat we allen blootgesteld worden aan een civilisatie, die of we dat nu willen of niet, richting geeft aan ons bestaan. Onze civilisatie grondig veranderen zou dan ook legendarische gevolgen kunnen hebben. Een andere civilisatie betekent een andere omgeving en die andere omgeving drijft onze acties en manier van denken een nieuwe richting uit. Laat ons niet vergeten dat de mens wordt geboren met een voorliefde voor natuur. Het is pas later, als hij ouder wordt, dat hij de bestaande omgeving steeds meer en meer prefereert. We hoeven in feite dus enkel nog te sturen op onze verwachtingen omtrent natuur. Met gezonde natuur, als standaard voor onze omgeving, sluit de cirkel zich dan automatisch. De mens zal op dat moment in een situatie leven die hem van jongs af aan, tot en met zijn oude dag, gelukkiger en gezonder maakt. Zeg nu zelf, wie kan daar geen voorstander van zijn?