Auteur: Sara Adriaensen

nieuws

Tips om meer zen te worden met natuur

Voor deze tekst liet ik mij inspireren door de Japanse zenmonnik en tuinarchitect Shunmyo Masuno. Hij schreef over hoe je gelukkiger wordt door via zen de kunst van het eenvoudig leven onder de knie te krijgen. De natuur maakt zowel onderdeel uit van zen, van tuinen als van een eenvoudiger leven. Kortom drie zaken waar Masuno gepassioneerd door is. Niet onlogisch dus dat de natuur constant terugkomt in zijn werk.

Geïnteresseerd naar datgene wat ik van Masuno leerde, aangevuld met enkele van mijn eigen inzichten en tips om je leven te verrijken. Lees dan verder via deze link. Misschien kan je er wel iets van opsteken?

nieuws

Pschitttt een vleugje magie uit de natuur! De impact van natuur op fysiologische parameters en stoffen in ons lichaam

WOW-momentje; het zien van een vos die ons volgde tijdens een wandeling. Welk effect zal dit WOW-momentje op mijn lichaam uitoefenen?

Wist je dat we het effect van natuur op onze fysieke gezondheid kunnen aflezen aan een aantal fysiologische parameters en de concentratie van een aantal stoffen in ons bloed en onze urine?

Dat natuur goed is voor onze gezondheid is dus niet enkel iets wat we instinctief aanvoelen, het is evengoed iets dat we objectief kunnen meten. Interessant toch in een tijd waarin dingen pas als waar of echt wordt aangenomen als ze ook daadwerkelijk meetbaar zijn?

Benieuwd op welke stoffen en parameters in ons lichaam natuur, zonder dat jij het ziet, een effect kan uitoefenen? Benieuwd naar welke magie er in je lichaam aan de gang is terwijl jij door het bos wandelt? Lees dan hier verder.

nieuws

Neuro-esthetiek: boost je feelgoodhormonen met behulp van een mooi stukje kunst of natuur

‘Waterlelies’ van Claude Monet van voor 1926; een werk dat door de meesten onder ons als mooi wordt ervaren. bron wikipedia
‘Een groteske oude vrouw’ van Quinten Massijs circa 1513; een werk dat door de meeste mensen als lelijk wordt bestempeld. bron wikipedia

Natuur is goed voor onze gezondheid, maar waarom? Welke mechanismen zijn hier aan het werk? Misschien zit het gevoel van schoonheid, dat velen onder ons ervaren als ze de natuur aanschouwen, daar wel voor iets tussen? Wat verstaan we onder de moeilijke termen neuro-esthetiek of neurobiologie van schoonheid? Kunnen we het feit of iemand iets mooi of lelijk vindt simpelweg aflezen in iemands brein? Zullen de waterlelies van Monet bij de meeste mensen andere veranderingen teweeg brengen in de hersenen dan bijvoorbeeld de oude vrouw van Massijs? Wat doet schoonheid met ons? Helpt schoonheid ons gemakkelijker te herstellen? Kan schoonheid angst, pijn en stress verminderen en ons daarbovenop een goed gevoel bezorgen? Is er een verband met de natuur? Benieuwd naar de antwoorden die ik gevonden heb op al deze vragen? Lees dan via deze link het ganse artikel.

nieuws

Ons verdeeld brein: Over de link tussen de theorie van een Britse psychiater en waarom contact met natuur zo belangrijk is

ons verdeeld brein – twee hemisferen die samen ons denken en ons gedrag bepalen

Wellicht hebben jullie al wel eens een afbeelding van een brein onder ogen gekregen. Daarop is te zien dat de linker- en rechterhersenhelft lichtjes van elkaar verschillen en dat er tussen beide helften een soort van duidelijke splitsing aanwezig is. Kortom, het brein is opgedeeld in twee stukken, stukken die men in vakjargon ook wel eens hemisferen noemt. 

Men dacht lang dat de ene hersenhelft uitsluitend diende voor bijvoorbeeld redeneren, ratio en taal en de andere voor bijvoorbeeld emotie, imaginatie en intuïtie. Men sprak in dit kader over de vrouwelijke en de mannelijke hersenhelft. Dit blijkt niet correct te zijn; vele aspecten zoals taal en emotie hebben niet te maken met één maar met beide hersenhelften. Vandaar dat het lange tijd taboe was om over een gespleten of een verdeeld brein te praten. 

Vandaag de dag is er echter iemand die, het feit dat ons brein uit twee verschillende delen bestaat en dit een gevolg heeft op ons denken en ons gedrag, terug onder de aandacht wil brengen. We hebben het dan over psychiater, schrijver en voormalig literatuurwetenschapper uit Oxford, Iain McGilchrist. Hij schreef over dit thema een zeer interessant boek, The Master and His Emissary (De meester en zijn afgezant), waaraan onlangs ook een documentaire werd opgedragen, zijnde: The Divided Brain. Het werk van McGilchrist blijkt, uit wat opzoekingswerk op het internet, baanbrekend te zijn. Zowel de wereldbefaamde Britse komiek John Cleese als de meer serieuze aartsbisschop van Canterbury prijzen het aan.

Waar het in het boek om draait is dat ons brein fundamenteel verdeeld is.  Met onze linker- en onze rechterhersenhelft begrijpen, bekijken en behandelen we de wereld totaal verschillend. Beide manieren zijn goed en zelfs noodzakelijk. Ze vullen elkaar aan. Een evenwicht tussen links en rechts is cruciaal en onmisbaar voor de gezondheid van onszelf, de ander en de wereld rondom ons. Het probleem is dat er, in de loop van de geschiedenis, een onevenwicht is gekomen tussen ‘links’ en ‘rechts’. Onze westerse wereld doet voor 80% beroep op onze linker hemisfeer. ‘Links’ is aan de macht, ‘rechts’ wordt verwaarloosd en ondergewaardeerd. Dit kan, in de optiek van McGilchrist, leiden tot stoornissen.

Hoe kunnen we de weegschaal terug in balans brengen? Wat is de rol van natuur hierin?  Waarom zijn we enerzijds het contact met de natuur kwijt en waarom is anderzijds dat contact met de natuur zo belangrijk? Lees verder.

nieuws

Wat doet eten in de natuur met een mens?

In dit artikel zal ik het hebben over stress, angst, stemming en het effect van een (natuurlijke) omgeving op onze smaak en op ons eetgedrag. Een combinatie van twee thema’s, waar ik me mee bezighoud of bezighield. Zo nam ik tijdens mijn studiejaren, in het kader van mijn thesis, de link tussen emoties en eten onder de loep. Het effect van de (natuurlijke) omgeving op stress, angst en onze stemming is dan weer iets waar ik me heden ten dagen in verdiep.

In het bos krijgt ons brein rust door kalmerende visuele indrukken zoals groentinten en fractale vormen, door kalmerende geluiden zoals getsjielp van vogels of het kabbelen van een beek en door ontspannende geuren zoals het oerparfum geosmine. Kortom, natuur vermindert stress; daarvoor bestaan inmiddels voldoende harde wetenschappelijk bewijzen.

Hieraan kunnen we een interessant stukje neurologie koppelen. Kort samengevat komt het erop neer dat ons autonoom zenuwstelsel (het zenuwstelsel dat je niet zelf kan controleren) bestaat uit twee tegengestelde systemen: het sympatisch en het parasympatisch zenuwstelsel. Bij de detectie van gevaar, zoals vroeger het opduiken van een leeuw, activeren we ons sympatisch zenuwstelsel oftewel onze fight,flight or freeze reactie. Is het gevaar terug gaan liggen, de leeuw is bijvoorbeeld afgedropen, dan activeren we automatisch het parasympatisch zenuwstelsel dat ons in rest en digest modus zet. Het sympatisch en het parasympatisch zenuwstelsel vertegenwoordigen met andere woorden twee tegenovergestelde kanten van een medaille: activeren en kalmeren.

Hieruit volgt dat, wanneer we ons ontspannen in de natuur, we ons parasympatisch zenuwstelsel  stimuleren waardoor we in een soort van rust- en verteertoestand terechtkomen. In deze ontspannen staat kunnen we ons voedsel beter verteren.

Meteen een van de redenen die ons wijst op de logica dat we ons voedsel buiten in de natuur, wanneer we ons in een ontspannen staat bevinden, gemakkelijker kunnen verteren dan is stresserende omgevingen; omgevingen, die onze rest en digest modus verstoren, zoals de stad. We kunnen zelfs nog een stapje verder gaan, zo gaan er stemmen op die beweren dat we ons eten buiten niet alleen gemakkelijker verteren en opnemen, ons eten zou in een rustgevende natuurlijke context ook beter smaken. Bovendien zou ons eetgedrag er anders zijn. Benieuwd naar meer lees dan via deze link verder.

nieuws

Therapeutische bossen: is elk bos even goed voor onze gezondheid?

Is elk bos even geschikt voor Shinrin-Yoku, bosbaden of een andere vorm van natuurtherapie? Dat is de centrale vraag van dit artikel.

Bosbaden of shinrin-yoku is aan een opmars bezig. Deze hype komt overgewaaid uit Japan en verovert de laatste jaren ook onze contreien.

De vraag die ik me hierbij stel is of we iets, wat in Japanse bossen gunstig blijkt te zijn voor onze gezondheid, zomaar klakkeloos kunnen kopiëren naar onze Europese bossen. Is elk bos wel even helend? Heeft bosbaden in elk soort bos een even gunstig effect? Zijn alle bossen even geschikt om door te gaan als therapeutische bossen? Kortom, maakt het uit in welk bos je aan bosbaden doet? Volgens mij wel.

Natuurverenigingen, natuurcoaches… lijken er meestal van uit te gaan dat alle bossen even positief zijn voor onze gezondheid, dat alle bossen therapeutische bossen zijn. Ikzelf heb hierover een ander gedacht. Volgens mij is niet elk bos goed of even goed voor ons welzijn. Waarom? Wat zijn de argumenten? Vinden we hierover iets terug in de (wetenschappelijke) literatuur? Benieuwd naar het antwoord op deze vragen? Lees dan hier verder.

nieuws

De wetenschap van wandelen

Tegenwoordig leiden velen onder ons een sedentair leven. We zitten ’s morgens aan tafel, zitten in de auto op weg naar het werk, zitten achter onze bureau, zitten in de zetel voor de televisie… Ook ik zondig hiertegen. Op dit eigenste moment zit ik trouwens in mijn zetel om dit artikel te typen. Nochtans weet ik maar al te goed dat ik hier als mens niet voor ben gemaakt. Wij mensen hebben nog altijd de lichaamsbouw van onze voorouders. Dat waren jager-verzamelaars die, in plaats van uren per dag op hun luie kont te zitten, vele kilometers al lopend doorbrachten.

Met andere woorden ons lichaam is er niet op voorzien om zo veel tijd zittend te spenderen. Lopen, of beter gezegd wandelen, blijkt veel gezonder voor de mens. ‘Stilzitten is het nieuwe roken’ duikt als stelling steeds vaker op. Hiermee willen we niet meer dan aangeven hoe ongezond onze sedentaire levensstijl wel niet is. Dat te veel zitten slecht is, daar zijn we het ondertussen met z’n allen over eens. Nu nog overtuigd geraken van het feit dat bewegen goed voor ons is.
Wat kan wandelen betekenen voor onze gezondheid? Wat doet het men ons lichaam, ons brein, onze psyche? Is er bijvoorbeeld een extra voordeel te behalen wanneer we wandelen in een natuurlijke context? Een mooie synthese van vele antwoorden op deze en nog vele andere vragen vinden we in het boek Te voet. Hoe twee benen de mens verder brengen van hoogleraar experimenteel breinonderzoek en fervent wandelaar Shane O’Mara. Dit boek beschrijft de voordelen van wandelen aan de hand van recent wetenschappelijk (hersen)onderzoek. Een must read voor iedereen die van wandelen houdt. Wist je bijvoorbeeld dat wandelen ons geheugen en onze creativeit kan verbeteren, dat door wandelen het volume van bepaalde hersengebieden en de productie van belangrijke (mest)stoffen in ons brein kan toenemen en dat wandelen een invloed heeft op onze persoonlijkheid en onze stemming? Interessant toch?

Benieuwd naar het vervolg? Lees dan hier verder

nieuws

Geosmine: een bacterieel, kalmerend, oerparfum

Ergens las ik over de aangename en tegelijkertijd kalmerende geur van het wonderbaarlijke molecuul, het vluchtig alcohol, geosmine. Meteen was mijn aandacht getrokken. Een van de geneugten, die kenmerkend is voor buitenactiviteiten zoals tuinieren of wandelen in de natuur, is het opsnuiven van hele specifieke aroma’s. Geuren die je nergens anders tegenkomt. Ik heb het dan bijvoorbeeld over de verfrissende, zoete, prikkelende en aardse geur die je neus oppikt in een tuin, een park of het bos, na een fikse regenbui of een onweer.

De tuin, het park of het bos ruiken na regen anders; het ruikt er meer naar ‘aarde’. Vooral als de grond voor de regenbui heel droog was, is dit specifieke aroma alomtegenwoordig. Deze geur vind je niet terug na een onweer of buitje in een omgeving die bestaat uit enkel staal, glas en beton; die grond is immers dood. Het is uitsluitend een geur die bij de natuur hoort.  

Wetenschappers en parfumeurs zijn al heel lang geïnteresseerd in deze typische aardse geur. Het hemelse aroma werd voor het eerst beschreven door de Fransen. Zij ontdekten voor het eerst het bestaan van een karakteristieke geur die volgt nadat er regen op de aarde valt op kleibodems. Vandaar dat ze ervan uitgingen dat de geur enkel en alleen voorkwam op kleibodems en vandaar ook dat hij werd omschreven als een soort van kleigeur. Dit bleek later echter onjuist. 

In 1964 stelden twee Australische onderzoekers, Isabel Joy Bear en Richard Thomas, namelijk vast dat de geur niet exclusief was voorbehouden voor kleibodems maar dat hij terug te vinden was op eender welke gezonde grond. Bear en Thomas gaven de geur meteen zijn eigen naam: petrichor. Hierbij wordt petra, het Griekse woord voor steen, gecombineerd met ichor, wat verwijst naar het gouden bloed dat de oude Griekse goden onsterfelijk maakte.

Maakt petrichor ons echt onsterfelijk? Misschien. Er is in ieder geval een gunstige bodembacterie mee verantwoordelijk voor het aroma. Toch bestaat petrichor niet uit één component of één bestanddeel. Het is eerder een melange van allerlei stoffen afkomstig van planten met als hoofdingrediënt geosmine, een wonderbaarlijk molecuul waarover we het hieronder zullen hebben. Want waarom ruikt een bos zo lekker na een zomerse regenbui? Welke elementen liggen aan de basis van petrichor? Wel, verschillende zaken kunnen hiervoor verantwoordelijk worden gesteld. Zowel planten, bacteriën als bliksem dragen waarschijnlijk bij aan de aangename geur van frisse, schone lucht en natte aarde die we ruiken na een onweersbui.

Benieuwd naar de rol van bacteriën, droogte, bliksem en de link met kamelen ? Lees dan hier verder.


nieuws

Niet te missen docu: The Salt of the Earth

Ongeveer twee weken geleden kreeg ik zondag telefoon van, raad je het al, mijn moeder. “Sara, ze zenden vanavond die reportage terug uit op Canvas waarover ik je enkele jaren geleden sprak. Deze keer mag je het echt niet missen!” En ik moet haar gelijk geven, het is echt iets dat je, zeker als natuurliefhebber, moet gezien hebben.

The Salt of The Earth gaat over de wereldberoemde sociaal fotograaf Sebastiàno Salgado. De inmiddels oude Salgado blikt terug op zijn carrière en toont ons prachtige, maar naar de keel grijpende, foto’s van zijn confrontatie met het zwartste waartoe de mensheid in staat is. Nadat hij in de burgeroorlog van Rwanda met heel veel ellende werd geconfronteerd was hij emotioneel helemaal uitgeput. Hij keerde terug naar zijn thuisland Brazilië waar hij zich terugtrok op zijn ouderlijke boerderij. Tijdens zijn kindertijd was het daar een waar paradijs met watervallen, bossen, vogels… Jaren later bleef er na de kap van al de bomen geen sprietje groen, water of vogelpracht meer over. Het vruchtbare bos was veranderd in een droge woestijnvlakte. Sebastiàno had samen met zijn vrouw een droom; de dorre droge woestijnvlakte terug omtoveren tot het vruchtbare bos uit zijn jeugd. Miljoenen bomen werden geplant en na jaren hard labeur vond er een ware metamorfose plaats. Het land begon opnieuw op de groene jungle van weleer te lijken. Het is een prachtig voorbeeld van hoe natuur, die door de mens onherroepelijk beschadigd lijkt, toch weer hersteld kan worden. Natuurvernieling is wel degelijk omkeerbaar. Echt hoopgevend! Na dit wonder besloot Sebastiàno het roer om te gooien. Hij wilde de mens de schoonheid van de natuur laten zien en hem tonen hoe natuur troost kan bieden. Hij ontdekte dat de helft van de aarde er nog ongeveer hetzelfde uitzag als bij de Genesis en besloot dit als thema van zijn laatste project, zijn opus dei, te nemen.

Een prachtige, aangrijpende documentaire gemaakt door Wim Wenders en de zoon van Sebastiàno. Het is niet voor niets dat The Salt of the Earth verschillende prijzen zoals de Special Jury Prize op het Filmfestival van Cannes in de wacht sleepte. Een echte aanrader!

The Salt of The Earth, Braziliaans- Frans- Italiaanse documentaire van 2014 onder regie van Wim Wender & Juliano Ribeiro Salgado.

nieuws

Wat doen natuurgeluiden met ons brein en ons zenuwstelsel?

Vague : olieverf op doek Walter Adriaensen

Dit artikeltje gaat over hoe het geluid van golven die beuken op de rotsen, de wind die ruist door de bomen, een beekje dat kabbelt over wat stenen of een vogel die tsielpt in een boom, ons zenuwstelsel en ons brein beïnvloedt.

Ik herinner me nog goed de natuurwinkel in ons dorp. Een lijkbleke uitgemergelde man achter de toonbank die je achterdochtig aankeek terwijl er muziek van vogelgezang uit een ouderwetse radio in de ruimte weerklonk. Een beeld waar we nog steeds aan terugdenken. Het had toen zoiets raars en zweverigs.

Maar het was niet alleen in de plaatselijke natuurshop dat je dergelijke taferelen aantrof. In een andere winkel  uit de regio, die inmiddels driemaal van naam veranderd is en ondertussen bekend staat onder de noemer Holland & Barett, was het indertijd van hetzelfde. Het geluid van fluitende vogeltjes, een fris regenbuitje of golven die rolden op het strand begeleidde steevast de bezoeker tijdens zijn aankopen. Op dat moment niet echt mijn ding. Zeker als toenmalige puber rook dit wat te veel naar geitenwollen sokken en het esotherische. Maar niets blijft hetzelfde. Zo is de laatstgenoemde winkel tegenwoordig gestopt met het afspelen van dergelijke natuurcd’tjes. Misschien wel jammer. Zeker als je onderstaande bevindingen, van recent onderzoek naar het effect van dergelijke geluiden op ons brein en op ons autonoom zenuwstelsel, erop naleest. Benieuwd? Lees verder